صفحه ۴۶

ولی شافعی گفته در آن خمس است. و خمس آن در همان اصناف که در آیه غنیمت آمده صرف می‎شود و مصرف باقیمانده آن موکول است به نظر امام که در مصارف عمومی و شخصی صرف نماید.

و من گمان می‎کنم که برخی گفته اند فئ خمس ندارد ولی در همان اصناف پنجگانه ای که خمس در بین آنان تقسیم می‎شود تقسیم می‎گردد، و این یکی از دو نظر شافعی است تا آنجا که من اطلاع دارم...

و اما اینکه باید خمس فئ پرداخت شود را هیچ کس پیش از شافعی نگفته است اما آنچه باعث شده که او این نظر را ابراز دارد این است که او ملاحظه کرده است که موارد مصرف آیه فئ و آیه خمس یکی است. پس به این نتیجه رسیده است که فئ نیز خمس دارد و پنداشته که این گونه تقسیم تنها در خمس است ولی این گونه نیست، بلکه ظهور آیه این است که تمام فئ باید در این مصارف مصرف شود نه خمس آن، و این همان راهی است که بعضی دیگر به آن نظر داشته اند.

مسلم نیز از عمر نقل می‎کند که گفت اموال بنی نضیر از اموالی بود که خداوند به پیامبرش واگذار کرد و هیچ اسب و شتری بر آن نتاخته بود پس ویژه پیامبر(ص) بود؛ آن حضرت خرج سال خانواده اش را از آن بر می‎داشت و مابقی را در تجهیزات و سلاح سپاهیان برای جنگ در راه خدا به مصرف می‎رسانید. مذهب مالک نیز بر همین دلالت دارد."الام 4 / 77.

آنچه از مالک دراینجا نقل شده مشابه همان چیزی است که در خمس از وی نقل شده است، در آنجا نظر او این است که "خمس موکول به نظر امام و اجتهاد اوست، بدون آنکه اندازه ای برای آن مشخص باشد از خمس برداشت می‎کند و به نزدیکان طبق اجتهاد و نظر خود می‎بخشد و مابقی را در مصالح مسلمانان به مصرف می‎رساند؛

ناوبری کتاب