آیت‌الله منتظری

فضایی هر کشور و اموال عمومی دیگر همانند اینها.

و بر همه اینها دلالت می‎کند روایاتی که در آن آمده است که همه دنیا برای امام است. و مواردی که در روایات و کلمات اصحاب به عنوان انفال برشمرده شده از باب مثال و نمونه است، و عمده آن هم مربوط به اقسام مختلف زمین است که در آن زمانها مورد توجه بوده؛ و خداوند متعال به حقیقت امور آگاهتر است.

12 - زمینهای بایری که بدون استفاده مانده است. ابوالصلاح حلبی در کافی ان جبرئیل کری برجله خمسة انهار و لسان الماء یتبعه: الفرات و دجله و نیل مصر و مهران و نهر بلخ، فما سقت او سقی منها فللامام، و البحر المطیف بالدنیا (للامام خ.ل) و هو أفسیکون. (وسائل ‏370/6، ابواب انفال، باب 1، حدیث 18). از جمله مصادیق انفال زمینهای بایر را که برای مدت سه سال مالک، آن را بدون استفاده رها کرده برشمرده است و ما پیش از این عبارت ایشان را در اوایل بحث انفال خواندیم. ایشان این گونه زمینها را از جمله زمینهای موات برشمرده که در اختیار امام است و او می‎تواند آنها را به هر که صلاح بداند واگذار کند. [روایات مسأله ] در این مورد روایاتی رسیده است که از نظر می‎گذرانیم:

1 - کلینی از برخی اصحاب ما، از سهل بن زیاد، از ریان بن صلت - یا فرد دیگری از ریان - از یونس، از بنده صالح خداوند (ع) که فرمود: زمین از آن خداوند متعال است که آن را وقف بندگان خود قرار داده است، پس کسی که زمین را برای سه سال متوالی بدون دلیل رها گذارد از او گرفته می‎شود و به دیگری واگذار می‎شود.کافی ‏409/1؛ و الفقیه ‏45/2، باب خمس، حدیث 1663.

این روایت را شیخ نیز از سهل روایت کرده است و امر در مورد سهل نیز سهل است [فرد قابل اعتمادی است ]، ولی چون تردید در زنجیره سند روایت است موجب