آیت‌الله منتظری

پس لازم است این گونه روایات کنار گذاشته شود یا حمل بر تقیه شود یا اینکه گفته شود مراد از بیت المال - اگر چه به مسلمین اضافه شده باشد - به قرینه روایات دیگر و آنچه شایع است که مراد از اطلاق بیت المال بیت المال امام است، در اینجا نیز همان بیت المال امام (ع) باشد... و شاید اینکه فرموده به بیت المال منتقل می‎شود بدین معنی اشعار داشته باشد که آنچه به عنوان حق امامت گرفته می‎شود به بیت المال منتقل می‎شود و مانند دیگر اموال شخصی امام (ع) که به وسیله کسب یا از راههای دیگر به دست آورده است نمی باشد، و لذا در غنیه و سرائر این گونه نوشته اند که "اگر امام از دنیا رفت میراث وی به امام دیگر منتقل می‎شود نه به ورثه او" بلکه در غنیه بر این معنی ادعای اجماع شده است. و پس از آنکه حکم موضوع نزد ما آشکار شد مشکلی در کار نیست."عن ابی عبدالله(ع) فی رجل مسلم قتل و له اب نصرانی لمن تکون دیته ؟ قال: تؤخذ فتجعل فی بیت مال المسلمین لان جنایته علی بیت مال المسلمین. (وسائل ‏552/17، ابواب ولاء ضمان الجریرة والامامة، باب 4، حدیث 5).

از سوی دیگر در میراث غنیه آمده است: "اگر هیچ وارثی نباشد میراث برای امام است، و اگر وی از دنیا رفت به کسی که در رهبری جانشین اوست منتقل می‎شود نه به کسی که از وی ارث می‎برد."عن جعفر بن محمد، عن ابیه ان علیا(ع) اعتق عبدا نصرانیا ثم قال: میراثه بین المسلمین عامة ان لم یکن له ولی. (وسائل ‏553/17، ابواب ولاء ضمان الجریرة و الامامة، باب 4، حدیث 9).

در سرائر پس از آنکه ولایت امامت را ذکر کرده می‎نویسد: "اما در صورتی که امام از دنیا رفت به امامی که در اداره امور مردم در جایگاه اوست منتقل می‎شود نه به ورثه او که از او ارث می‎برند."عن ابی عبدالله(ع): من مات و لم یدع وارثا فما له من الانفال یوضع فی بیت المال لان جنایته علی بیت المال، و من ترک ورثة من اهل الکفر لم یرثوه و هو کمن لم یدع وارثا. (دعائم الاسلام ‏392/2، کتاب فرایض، فصل 7، حدیث 1386). از آنچه ما پس از این در "جهت دوم" در معنی انفال و مانند آن یادآور شدیم راه جمع بین این روایات و روایات گذشته آشکار شد و روشن گردید که منافاتی بین آنان نیست، زیرا انفال ملک شخصی امام معصوم نیست، بلکه ملک منصب امامت است و