الارض کلها للامام" مراجعه کرد.عن ابی بصیر عن ابی جعفر(ع) قال: "لنا الانفال" قلت: و ما الانفال ؟ قال: منها المعادن و الاجام و کل ارض لارب لها. (وسائل 372/6، ابواب انفال، باب 1، حدیث 28).
اگر گفته شود: مقتضای اطلاق که گفته شد این است که معادن واقع شده در املاک شخصی افراد نیز از انفال باشد، و این بر خلاف مقتضای ملکیت است؛ در پاسخ گفته میشود: این گونه نیست که اگر ما گفتیم زمین ملک کسی است مقتضای آن این باشد که از اعماق زمین تا اوج آسمان نیز ملک او باشد، زیرا ملکیت امری است اعتباری که عقلا در هر زمانی اعتبار میکنند و حدود آن از هر جهت تابع اعتبار آنان میباشد و عقلاء ملکیت یک خانه را جز حیاط و ساختمان و زمین که برای ساخت و ساز مورد استفاده قرار گرفته نمی دانند، و جو و فضا هم تا حد بخصوصی عرفا متعلق به این خانه است. اما معدنهایی که در عمق این خانه قرار گرفته و نیز فضایی که خارج از عرف متعارف و توابع عرفی خانه است، از خانه محسوب نمی گردد.
آیا پرواز هواپیما در اوج آسمان بر فراز یک خانه در صورتی که مزاحمتی برای ساکنان خانه نداشته باشد تصرف در ملک غیر محسوب میشود؟ من فکر نمی کنم کسی ملتزم به این معنی بشود؛ ولی همین هواپیما اگر بر فراز یک مملکت بدون اجازه حکومت آن عبور کند، عرفا آن را تصرف در مال غیر و تجاوز میدانند. و به همین منوال است آبهای زیاد یا معادن بزرگی که در اعماق زمین خانه ای واقع شده است؛ پس اگر به عنوان مثال فرض شود که در عمق هزار متری خانه ای معدنی واقع شده و حکومت بدون آنکه در خانه و بستان فرد تصرف کند و مزاحمتی ایجاد کند با ایجاد مدخلی در خارج خانه به استخراج آن معدن بپردازد و یا برای استفاده از آبهای زیر زمینی آن خانه در خارج خانه چاهی بکند و یا قناتی احداث کند تا از آبهایی که زیر آن خانه واقع شده استفاده کند، آیا این تصرف در ملک غیر محسوب میشود؟
.jpg)
