و معادن باطنی معادنی است که جز با کار و تلاش استخراج نمی شود، مانند معادن طلا و نقره و مس، و این گونه معادن با احیاء به ملکیت در میآید و امام میتواند پیش از آنکه به ملکیت کسی درآید آنها را واگذار کند؛ و حقیقت احیاء آن این است که به بهره وری رسد."باید توجه داشت این معادن در گذشته بر روی زمین جاری بوده و نیازی به استخراج از دل زمین یا زیر کوهها نداشته است. بر خلاف امروز که اکثر آنها جزو معادن پنهان است.(مقرر)
6 - و در احیاء الموات تذکره مطالبی آمده که با حفظ الفاظ ایشان خلاصه آن این گونه است: "معادن جایگاههایی است که خداوند متعال آنها را برای پدید آوردن اشیاء ارزشمند اختصاص داده است، و آن یا آشکار است و یا پنهان، اما معادن آشکار نزد اصحاب ما از انفال محسوب میشود و ویژه امام است. و برخی گفته اند مردم در آن برابر هستند و آن سخن عامه است.
و مراد از معدن آشکار معدنی است که بدون کار مواد آن آشکار است و نیازی به آشکار کردن ندارد خواه تلاش برای به دست آوردن آن آسان باشد یا مشکل، مانند نمک و نفت و قیر؛ که اینگونه معادن را به اجماع فقها کسی با احیاء و آباد نمودن مالک نمی شود اگر چه قصد دستیابی به آن را داشته باشد، و با سنگچین نیز بهره وری از آن منحصر به او نمی شود، و آیا امام میتواند آنها را به کسی واگذار کند؟ اهل سنت آن را جایز ندانسته اند.
به نظر من جواز واگذاری آن توسط سلطان محتمل است، در صورتی که با این کار دیگر مسلمانان متضرر نگردند. و بر اساس فرمایش برخی از علمای ما که گفته اند اینها ویژه امام است، وی میتواند آنها را به افرادی واگذار کند.
و معادن پنهان معادنی است که جز با کار و تلاش و جز با انجام کاری بر روی آن و صرف کردن هزینه هایی استحصال نمی شود؛ مانند معادن طلا و نقره و آهن. پس معادن پنهان نیز خود یا ظاهر است و یا پنهان، اگر ظاهر باشد با احیاء به ملکیت
.jpg)
