صفحه ۳۸۰

بر این اساس منظور از مرسله، منع از جنگ و عدم جواز آن بدون اجازه حاکم است؛ برای آنکه از هرج و مرج در جامعه پیشگیری شود. و اگر آنان بدون اجازه حاکم به جنگ مبادرت می‎کردند، در این صورت برای آنان بهره ای از غنیمت نیست، و این احتمال نقطه مقابل آن چیزی است که مرحوم صاحب حدائق گفته اند، و بعید نیست که همین احتمال درستی باشد.

از آنچه تاکنون خواندیم به دست آمد که در صورتی که جنگ بدون اجازه امام باشد، پنج احتمال در آن وجود دارد. نخست همان نظریه مشهور است که همه غنیمت از آن امام است. دوم: مانند دیگر غنایم تخمیس می‎شود و باقیمانده تقسیم می‎گردد. سوم: تفصیلی بود که صاحب حدائق قائل شدند. چهارم: تفصیل صاحب عروه بود. و پنجم: احتمالی که ما در آخر ذکر کردیم؛ و خدا به حقایق امور داناست.

9 - معادن نهمین مورد از انفال بنابر نظریه ای قوی هر گونه معدن است.

دیدگاهها و نظریه ها در این مسأله به سه نظر و بلکه به چهار نظر می‎رسد. نظر اول اینکه هر گونه معدن از انفال است، همان گونه که در عبارت مقنعه و در مراسم خواندیم و از کافی و نهایه هم خواهیم خواند. این نظر را جواهر به قاضی و قمی در تفسیر خود نسبت داده است، آنگاه می‎نویسد: "ایشان در کفایه این نظر را برگزیده، همان گونه که به نقل از وی در ذخیره نیز آمده است، بلکه ظاهر سخن استاد در کشف خویش (کشف الغطاء) نیز همین مطلب است، و بین هیچ یک از معدنها - چه در زمین انفال یا زمین دیگر و چه معدن آشکار و چه پنهان - فرقی نگذاشته است."حدائق ‏478/12؛ و نیز در معتبر 296/.

ناوبری کتاب