صفحه ۳۶۳

شمار انفال فرمود: و هر زمین مواتی که اهل آن کوچ کرده اند، و قطایع پادشاهان.عن الثمالی عن ابی جعفر(ع) قال: سمعته یقول فی الملوک الذین یقطعون الناس قال: هو من الفئ و الانفال و اشباه ذلک . (وسائل ‏372/6، ابواب انفال، باب 1، حدیث 30). در هر صورت اگر این دسته روایات را بگوییم تنها ویژه زمینهاست و دیگر اشیاء ارزشمند سلاطین را در بر نمی گیرد، باید این گونه اشیاء را جزء اشیاء برگزیده غنیمت (صفایا) که ویژه امام است به حساب آورد، که در مبحث آینده بدان خواهیم پرداخت.

7 - اشیاء برگزیده غنیمت (صفایا) عنوان هفتم از چیزهای که برای امام به عنوان امام است اشیاء برگزیده غنیمت است که به عنوان "صفایا" از آن یاد می‎شود. اگر چه ما در روایات به روایتی برخورد نکردیم که به این اشیاء عنوان انفال اطلاق کرده باشد، اما شیخ در نهایه و محقق در شرایع آن را در شمار انفال برشمرده اند ولی تصریح نکرده اند که اینها از انفال است، در هر صورت در این زمینه مطالبی قابل ذکر است که یادآور می‎شویم:

از دیر زمان در بین پادشاهان و فرمانروایان مرسوم بوده است هنگامی که بر دشمن پیروزی می‎یافته اند از بین غنایم دشمن چیزهای کمیاب و ارزشمند را برای خویش یا خزانه های خویش یا موزه هایشان برمی داشته اند، که به اینها اشیاء ممتاز (صفایا) گفته می‎شده است.

این اشیاء کمیاب ارزشمند معمولا قابل تقسیم نبوده، و اگر می‎خواسته اند به برخی افراد اختصاص بدهند موجب اختلاف و کینه می‎شده است، پس بناچار باید در جایی نگهداری می‎شد تا ذخیره ای برای آینده دولت و ملت باشد، یا اینکه رهبر جامعه که دارای فضیلت و مورد پذیرش همه مردم بود آن را مورد استفاده قرار دهد.

ابن اثیر در نهایه می‎گوید: "در حدیث آمده است: "اگر خمس و سهم پیامبر و صفایا را بپردازید در امانید".

و مراد از "صفی" چیزهایی است که فرمانده سپاه از غنایم پیش از تقسیم برای

ناوبری کتاب