آیت‌الله منتظری

"زمینهای آباد به خرابی گراییده در صورت مشخص بودن صاحبانش" پدیدار می‎گردد.

6 - زمینهای ویژه و اشیاء برگزیده پادشاهان ششمین مورد از انفال "قطایع" زمینهای ویژه و "صفایا" اشیاء برگزیده پادشاهان است.

محقق در شرایع گوید: "و هنگامی که دارالحرب گشوده شد، آنچه از زمینهای ویژه و اشیاء برگزیده پادشاهان است از آن امام است در صورتی که از مسلمان یا از کسی که با مسلمانان پیمان دارد غصب نشده باشد."صحاح اللغة ‏1858/5.

در جواهر [در شرح مطلب فوق ] آمده است: "بدون آنکه من مخالفی برای آن یافته باشم."لمعه دمشقیه ‏84/2، آخر کتاب خمس. و ظاهرا مراد از قطایع پادشاهان زمینهای ارزشمندی است که پادشاهان از دیگر زمینها برای خویش جدا کرده اند و از ویژگی برجسته ای برخوردار است. و مراد از صفایای آنان اشیاء گرانبها و منحصر به فردی است که پادشاهان در خانه ها و دارالحکومة خود نگهداری می‎کنند.

مجلسی در ملاذ الاخیار می‎گوید: "صفایا را به اموال منقول و قطایع را به زمینها تفسیر کرده اند."عموم و خصوص من وجه یعنی تبیین رابطه بین دو مفهومی که هر کدام از جهتی عام و از جهتی خاص هستند، نظیر دو مفهوم انسان و ابیض، زیرا انسان شامل انسان ابیض و غیر ابیض می‎باشد، و مفهوم ابیض نیز شامل انسان و غیر انسان می‎باشد. در مورد انسان ابیض هر دو مفهوم صادقند. در مورد بحث نیز روایات باب شامل اراضی مفتوح عنوة و نیز اراضی آباد شده شخصی می‎باشد. و روایات مربوط به اراضی عنوة شامل قله کوهها، جنگلها و بیابانها، و نیز اراضی آباد و غیر آن می‎باشد. و این دو دسته روایات در مورد قله کوهها و جنگلها و بیابانها با یکدیگر تعارض دارند.(مقرر) و محتمل است که صفایا نیز عطف تفسیری قطایع باشد یا اینکه مفهومی اعم و گسترده تر از آن داشته باشد که شامل زمینها و غیر آن بشود.

و اینها در حقیقت چیزهایی است که از غنایم جنگ استثنا شده است. قطایع از زمینهای غنیمت که وقف مسلمانان است استثنا شده و صفایا از اشیاء منقولی که بین رزمندگان تقسیم می‎شود.