صفحه ۳۵۵

[مانند انتقال میراث ] به دیگری منتقل کرده باشند. پس قله کوهها و عمق بیابانها و نیز جنگلها که به حال طبیعی خود باقی است و آباد کننده ای ندارد متعلق به اشخاص نیست. پس بناچار از اموال عمومی است که در اختیار نماینده جامعه یعنی امام به عنوان اینکه امام است قرار دارد، و وی آنها را در جهتی که مصالح امام و امت اقتضا کند به کار می‎گیرد.

[آجام (= جنگلها) و ریشه لغوی آن ]

اما معنی آجام در مقاییس اللغة آمده است: "همزه و جیم و میم به معنی در هم فشردگی و تجمع است، أجمه مانند غیضه، جایگاه رویش درختان در هم فشرده است و جمع آن آجام است."کل ارض خربة او شئ کان یکون للملوک و بطون الاودیة و رؤوس الجبال و ما لم یوجف علیه بخیل و رکاب فکل ذلک للامام خالصا. (مقنعه 47/؛ وسائل ‏371/6، ابواب انفال، باب 1، حدیث 22).

در قاموس آمده است: "أجمه: انبوه درختان در هم تنیده است، جمع آن: اجم و اجام و آجام و أجمات است."عن داود بن فرقد، عن ابی عبدالله(ع) قال: قلت: و ما الانفال ؟ قال: بطون الاودیة و رؤوس الجبال و الاجام و المعادن. (وسائل ‏372/6، ابواب انفال، باب 1، حدیث 32) .

در لسان العرب از تهذیب آمده است: "أجمه: مانند غیضه جایگاه رویش درخت است، جمع آن آجام است.

از ابن سیده است که گفت: أجمه: انبوه درختان در هم پیچیده است."عن ابی بصیر عن ابی جعفر(ع) قال: "لنا الانفال" قلت: و ما الانفال ؟ قال: "منها المعادن و الاجام و کل ارض لارب لها". (وسائل ‏372/6، ابواب انفال، باب 1، حدیث 28) .

در مجمع البحرین آمده است: "أجمه مانند قصبه درختان در هم شاخه گسترده است، جمع آن: أجمات مانند قصبات و أجم مانند قصب، و آجام جمع الجمع است."مقاییس اللغة، ‏65/1.

ولی در صحاح آمده است: "أجمه انبوه نی است، و جمع آن: أجمات و أجم و اجام و آجام و اجم است."قاموس 738/.

و در روضه آمده است:

ناوبری کتاب