آیت‌الله منتظری

نیست، و حمل مطلق بر مقید در جائی است که دو مفهوم مطلق و مقید اثبات و نفی باشند، و لذا بحث اطلاق را باید مورد توجه قرار داد.

در مستمسک آمده است: "اطلاق برخی از این روایات - مانند روایات صحیحه - اگر چه شامل زمین و غیر آن می‎شود، ولکن این اطلاقات به آنچه مقید است مقید خواهد شد و چون اخبار مقید درصدد حصر و شمردن تعداد انفال است قهرا مفهوم دارد و آن نفی غیر زمین است."عن العبد الصالح (ع) قال: وله بعد الخمس الانفال، و الانفال کل ارض خربة باد اهلها، و کل ارض لم یوجف علیها بخیل و لا رکاب ولکن صالحوا صلحا واعطوا بایدیهم علی غیرقتال. (وسائل ‏365/6، ابواب انفال، باب 1، حدیث 4). ولی اقوی این است که ما اطلاق را مورد توجه قرار دهیم. و در خمس شیخ گفته است: "برخی از متأخرین آن را به اصحاب نسبت داده اند".

علاوه بر اطلاقاتی که بدان اشاره کردیم، صحیحه معاویة بن وهب نیز بدان اشاره دارد. در این صحیحه آمده است که به امام صادق (ع) عرض کردم: گروه رزمنده ای را امام اعزام می‎کند و آنان به غنیمت هایی دست می‎یابند این غنیمت ها چگونه تقسیم می‎شود؟ فرمود: "اگر به همراه فرماندهی جنگیده اند که امام آن را مشخص کرده است، خمس آن را برای خدا و پیامبر جدا می‎کنند و چهارپنجم دیگر را بین خود تقسیم می‎کنند، و اگر بدون آنکه با مشرکان بجنگند چیزی را به دست آورده اند همه آن غنیمت ها که به دست آورده اند برای امام است در هر مورد که خواست قرار می‎دهد."و ما کان من فتح لم یقاتل علیه و لم یوجف علیه بخیل و لا رکاب الا ان اصحابنا یأتونه فیعاملون علیه، فکیف ما عاملهم علیه: النصف او الثلث او الربع او ماکان یسهم له خاصة و لیس لاحد فیه شئ الا ما اعطاه هو منه. (وسائل ‏369/6، ابواب انفال، باب 1، حدیث 17). ذیل این روایت صحیحه بر اساس عموم آن شامل هر غنیمتی که برای به دست آوردن آن جنگی صورت نگرفته می‎شود، زمین باشد یا جز آن، و روایاتی که قید زمین