صفحه ۳۱۹

و مورد روایت کسی است که وارثی ندارد و اموال او قطعا از انفال محسوب می‎گردد. و مانند این دو روایت است در دلالت بر مقصود روایت عبدالله بن سنان و عبدالله بن بکیر، از امام صادق (ع) که فرمود: امیرالمؤمنین (ع) درباره مردی که کشته شده بود و مشخص نبود قاتل او کیست، قضاوت کرد و فرمود: اگر اولیایی برای وی شناخته شد که دیه او را مطالبه کردند، از بیت المال مسلمانان دیه او پرداخت می‎شود، و خون مرد مسلمان ضایع نمی شود. زیرا میراث او برای امام است پس دیه او هم بر امام است.سرائر 403/. و در صحیحه سلیمان بن خالد، از امام صادق (ع) است در مورد مرد مسلمانی که کشته شده بود و او را پدری نصرانی بود، که دیه او از آن کیست ؟ فرمود: دیه او گرفته و در بیت المال مسلمانان قرار داده می‎شود، زیرا دیه و جنایتی که بر او رفته است نیز [در صورت مشخص نبودن قاتل ] بر بیت المال مسلمین بود.عن ابی ولاد الحناط قال: سألت اباعبدالله(ع) عن رجل مسلم قتل رجلا مسلما (عمدا) فلم یکن للمقتول اولیاء من المسلمین الا اولیاء من اهل الذمة من قرابته، فقال: علی الامام ان یعرض علی قرابته من اهل بیته الاسلام، فمن اسلم منهم فهو ولیه یدفع القاتل الیه: فان شاء قتل، و ان شاء عفا، و ان شاء اخذ الدیة . فان لم یسلم احد کان الامام ولی امره: فان شاء قتل و ان شاء اخذ الدیة فجعلها فی بیت مال المسلمین لان جنایة المقتول کانت علی الامام فکذلک تکون دیته لامام المسلمین. قلت: فان عفا عنه الامام ؟ قال: فقال: انما هو حق جمیع المسلمین و انما علی الامام ان یقتل او یأخذ الدیة، و لیس ان یعفو. (وسائل ‏93/19، ابواب قصاص نفس، باب 60، حدیث 1) . پس دیه در اینجا با اینکه برای امام است چون وارث من لا وراث له است، ولی حکم شده که در بیت المال مسلمین قرار داده شود. پس از این دانسته می‎شود که مال برای شخص امام نیست.

[دو دیدگاه متفاوت درباره انفال ]

خلاصه کلام در این مورد اینکه: در فرمایشات ائمه معصومین (ع) که می‎فرمایند: "خمس و فئ و انفال برای امام است" یا اینکه می‎گویند: "زمینهایی که با جنگ گشوده شده در اختیار امام است" دو دیدگاه مختلف در گستردگی و محدودیت آن وجود دارد.

ناوبری کتاب