آیت‌الله منتظری

4 - مرسله حماد بن عیسی، از برخی از اصحاب ما، از بنده صالح خدا (ع) (موسی بن جعفر (ع" روایت کرده است که پس از ذکر خمس و زمینهایی که با جنگ گشوده شده و برگزیده اموال که همه اینها در اختیار امام است، می‎فرماید:"و برای اوست پس از خمس انفال است و انفال هر زمین مخروبه ای است که اهالی آن از آن کوچ کرده اند، و هر زمینی که اسب و شتری بر آن نتاخته است ولی آنان بر آن مصالحه کرده و بدون جنگ در اختیار مسلمانان قرار داده اند، و برای اوست قله کوهها و عمق بیابانها و نیزارها و هر زمین موات که صاحبی ندارد، و نیز از آن اوست برگزیده پادشاهان، آنچه در دست آنان است بدون آنکه غصب کرده باشند، زیرا غصب به هر شکل آن باید به صاحبش بازگردانده شود، و نیز او (امام) وارث کسی است که وارثی ندارد و افراد بیچاره را تحت پوشش دارد."تنقیح المقال ‏352/1.

مطلب دوم: در معنی اینکه انفال از آن امام است

اینکه می‎گوییم انفال مال امام است، در نگاه نخست ممکن است سه احتمال در آن متصور باشد:

احتمال اول: اینکه عنوان امامت عنوان مشیر باشد، و مراد شخص امام باشد که عهده دار امور جامعه است؛ مثلا امیرالمؤمنین (ع) در زمان امامت خویش مالک همه خمس ها و فئ و انفال باشد نه به خاطر امامتش بلکه به خاطر شخص خودش، و امامت عنوان مشیر باشد به شخص وی، مانند صاحب کلاه سیاه که عنوان دخالتی در