صفحه ۳۰۱

می‎شود. اما اگر سریه خود به جنگ پرداخته و در منطقه سپاهی وجود نداشته است دیگر وجهی برای اشتراک آنان نیست و همه غنیمت برای کسانی است که در جنگ شرکت داشته اند، و ابوعبید هم در سخنان خود به این معنا اشاره داشت.

و باز هم ایشان [ابوعبید] برای ابتدای جنگ و اواخر آن فرق گذاشته است و می‎نویسد: "بخشش باید در اواخر جنگ باشد، زیرا رزمندگان در ابتدا بسیار بانشاط و آماده هستند و با سرعت به سوی دشمن می‎تازند اما پس از مدتی احساس خستگی می‎کنند و سفر آنان را فرسوده می‎کند و دوست دارند که برگردند."الاموال 387/ و 388. [و لذا با بخشش و تشویق می‎توان آنان را بر انجام کار تشویق نمود.]

[آیا قرار دادن پاداش و بخشش یک حکم فقهی است یا تصمیم حکومتی ؟]

مطلب دیگری که لازم است بدان پرداخته شود این است که یک چهارم و یا یک سوم که باید به گروههایی که برای جنگ اعزام می‎شوند (سرایا) پرداخت شود و یا وسایل شخصی و لباسهای مقتول (سلب) که برای قاتل است، آیا این حکم فقهی ثابت است یا یک حکم حکومتی است از سوی پیامبراکرم (ص) برای همیشه و یا حکمی است از او(ص) به عنوان موقت بر حسب آنچه آن را با توجه به اوضاع و شرایط مناسب می‎دانسته، که در این صورت امام می‎تواند گاهی نصف و یا یک پنجم را برای گروههای اعزامی (سرایا) قرار دهد، یا اینکه در زمانی با دگرگونی مصالح بگوید لباسها و اموال شخصی مقتول برای قاتل نیست.

در این مسأله دیدگاههای مختلفی مطرح شده و شاید درست ترین همین نظر آخری باشد، زیرا واضح است که در صورت دگرگونی شرایط و اوضاع مصالح نیز دگرگون می‎شود. و ما پیش از این در جهت چهارم از فصل غنایم مسأله سلب را مورد گفتگو قرار دادیم، که می‎توان بدان مراجعه نمود.

ناوبری کتاب