صفحه ۳۰۰

اوست از بخشش به مؤلفة قلوبهم تا دیگر امور را انجام دهد و اگر پس از آن چیزی باقی ماند یک پنجم آن را جدا کرده و بین اهل آن تقسیم می‎کند و مابقی را بین آنان که در تحصیل آن سهیم بودند تقسیم می‎کند، و اگر پس از برطرف کردن نیازمندیها چیزی نماند دیگر برای آنان چیزی نیست."تبیان ‏781/1. در صحیحه زراره نیز آمده است که امام (ع) فرمود: "امام دستور می‎دهد، جایزه می‎دهد و به هر که صلاح بداند پیش از آنکه غنایم تقسیم شود می‎بخشد، پیامبرخدا(ص) به همراهی قومی به جهاد پرداخت و برای آنان چیزی از غنایم قرار نداد، و اگر بخواهد آن را بین آنان تقسیم می‎کند."مبسوط ‏65/2. و بسیاری از اصحاب ما به مضمون این روایات فتوا داده اند، و پیامبراکرم (ص) غنایم مکه و حنین را بین رزمندگان تقسیم نکرد با آنکه با جنگ گشوده شده بود، و ما این مطلب را در فصل غنایم یادآور شدیم. و آنچه ابوعبید گفته است که واجب است پس از تخمیس یک چهارم یا یک سوم آن را به رزمندگان اختصاص داد، نزد ما ثابت نشده است، و ظاهرا در این گونه موارد اختیار با امام است.

مگر آنکه گفته شود: این دو از قبیل تقسیم بین رزمندگان است [یعنی از باب مثال ذکر شده نه از باب اینکه متعینا باید چنین باشد] و چنانکه در مرسله حماد آمده تقسیم بعد از تخمیس انجام گرفته است.

ولی آنچه کار را آسان می‎کند این است که خمس نیز حق واحدی است که همه آن در اختیار امام است و در جهت مصالح مسلمانان آن را به مصرف می‎رساند، چنانکه در فصل خمس تفصیل آن را مورد گفتگو قرار دادیم.

مخفی نماند که آنچه زائد بر یک سوم و یک چهارم باقی می‎ماند در بین دیگر سپاهیان، در صورتی که در حال جنگ باشند و رزمندگان سریه را پشتیبانی کنند تقسیم

ناوبری کتاب