صفحه ۲۹۹

این صورت سلب او از آن اوست بدون آنکه تخمیس شود یا دیگر سپاهیان در آن شریک باشند.

و اما آن بخششی که از غنیمت پس از خمس است، آن در صورتی است که امام گروهی را به سرزمین دشمن بفرستد و آنان غنایمی با خود بیاورند که در این صورت پس از برداشت خمس یک چهارم یا یک سوم آن از آنان است.

و اما سوم اینکه همه غنیمت گردآوری شود و خمس آن برای امام جدا شود و هنگامی که خمس در تصرف امام قرار گرفت به هر اندازه که صلاح بداند از آن ببخشد.

و اما آنچه از جمله غنایم بخشیده می‎شود مواردی است که به افرادی که با سپاه همکاری کرده اند و نقاط ضعف دشمن را نشان داده اند یا چراگاه چارپایان را راهنمایی کرده اند چیزی بخشیده شود. و این از مواردی است که سود آن برای همه سپاهیان است. و در همه این موارد روایات و دیدگاههای مختلفی وجود دارد."وسائل ‏365/6، ابواب انفال... باب 1، حدیث 2 و4. آنگاه ایشان برای تفصیل این بخشش های چهارگانه و ذکر روایات و شرح آن چهار باب پیاپی را می‎گشایند؛ که در صورت نیاز می‎توان بدان مراجعه نمود.

ما پیش از این در جهت دوم از فصل غنایم،غنیمت های جنگ را در انواع مختلف آن از منابع مالی دولت اسلامی برشمردیم، و گفتیم که زمینها و باغات به طور کلی تقسیم نمی شود بلکه برای مجموع مسلمانان به عنوان مسلمانان زیر نظر امام و رهبر جامعه باقی می‎ماند و غلات و فواید آن در جهت مصالح مسلمین به مصرف می‎رسد.

و اموال منقول نیز در آن تقسیم متعین نیست، بلکه پیشوای جامعه می‎تواند نیازمندیها و گرفتاریهای مسلمانان را برطرف کند و اگر چیزی از آن باقی ماند یک پنجم آن را برداشته و مابقی را بین رزمندگان تقسیم کند و اگر چیزی از آن باقی نماند چیزی برای آنان نیست.

بر این معنا مرسله طولانی حماد از بنده صالح خدا (امام موسی بن جعفر (ع" دلالت دارد که آن حضرت فرمود: "وی می‎تواند با این مال همه آن چیزهایی که بر عهده

ناوبری کتاب