صفحه ۲۹۴

برای عموم مردم آفریده است و ارتباطی به اشخاص ندارد، اینها اموالی است زاید بر اموال و املاک شخصی که متعلق به اشخاص خاصی نیست، و مانند آن است غنیمت هایی که در جنگ به دست می‎آید.

پس واژه "نفل" به فتح عین - که جمع آن انفال است و همچنین نفل به سکون عین - در نزد ما هم به غنایم جنگ و هم به اموال عمومی اطلاق می‎گردد، و ظاهرا ملاک نیز در هر دو یکی است و آن اینکه اینها علاوه بر اموالی است که متعلق به اشخاصند.

و از آنچه ما پیش از این از کلمات بزرگان خواندیم روشن گردید که مفهوم "علاوه بودن" چیزی است که در مفهوم "نفل" وجود دارد، و اما تطبیق بر موارد و توجیه آن مطلبی است که هر یک بر حسب اجتهاد خود مطلبی را ارائه داده اند.

در کتاب جواهر در این باره می‎نویسد: "بدین نام نامیده شده چون بخششی از سوی خداوند متعال است و علاوه بر خمسی است که خداوند پیامبر(ص) را در آن شریک فرموده و بدین وسیله خواسته است وی را مورد عنایت قرار داده و برتری آن حضرت (ص) را نسبت به دیگران بیان دارد."تبیان ‏780/1. در هر صورت غنایم جنگ و آنچه از آن اضافه می‎آید بدون تردید از انفال است، چرا که مورد نزول آیه شریفه چنانچه در بسیاری از روایات آمده غنایم جنگ بدر است اگر چه در کلمات فقهای ما غنایم از انفال شمرده نشده است.

از سیاق آیه نیز استفاده می‎شود که در امر انفال گفتگو و مشاجره ای وجود داشته است، به همین جهت برای برطرف شدن نزاع و خصومت از پیامبراکرم (ص) پرسش کرده اند و آیه (و اصلحوا ذات بینکم و اطیعواالله و رسوله) کشاف ‏140/2 (چاپ دیگر ‏193/2). نیز گواه بر همین معناست.

ناوبری کتاب