است فرمایش مرحوم شیخ در نهایه که در حکم "اراضی مفتوح عنوة" میفرماید: "و این زمینها از آن همه مسلمانان است، و درآمدهای آن در بین همه مسلمانان اعم از سپاهیان و رزمندگان و جز آنان تقسیم میشود."ابراهیم بن ابی زیاد قال: سألت اباعبدالله(ع) عن الشراء من ارض الجزیة، قال: فقال: اشترها، فان لک من الحق ما هو اکثر من ذلک .(وسائل 119/11، ابواب جهاد عدو، باب 71، حدیث 4) . و روشن است که منظور ایشان این نیست که بدون رعایت مصالح مسلمین بین غنی و فقیر و کارگزار و غیر کارگزار تقسیم شود.
پیش از این نیز حکم زمینهای مفتوح عنوة و جواز پذیرش زمینهای خراجیه از سوی حکام جور و قبول خراج از آنان با خریدن و یا بخشش و مانند آن به تفصیل مورد گفتگو قرار گرفت، که برای آگاهی بیشتر میتوان به بحث ششم از فصل غنایم مراجعه کرد.
مطلب سوم: ضرورت مدارا با اهل جزیه
در پایان این بخش برخی مطالب و روایاتی که در آن مدارا با اهل جزیه و خراج و آسان گرفتن بر آنان تا هنگامی که توان پرداخت بیابند، و این که نمی توان بر آنان سخت گرفت و آنان را در مورد پرداخت جزیه و خراج مورد آزار قرار داد را یادآور میشویم.
[برخی روایات در این باره:]
1 - در نهج البلاغه در نامه آن حضرت به مالک اشتر آمده است: و در کار خراج چنان بنگر که اصلاح خراج دهندگان در آن است، چه صلاح خراج و خراج دهندگان به صلاح دیگران است، و کار دیگران سامان نگیرد تا کار خراج دهندگان سامان نپذیرد، که مردمان همگان هزینه خوار خراج و خراج دهندگان اند؛ و باید نگریست که آبادانی زمین بیشتر از ستاندن خراج بود، که ستاندن خراج جز به آبادانی میسر نشود؛ و آن که خراج خواهد و به آبادانی نپردازد،
.jpg)
