22 - باز در همان کتاب به سند خود از ابن عباس است که گفت: هر شهری را که عربها بنا کنند عجم ها نمی توانند در آن کلیسا - یا گفت: کنیسه - بنا کنند، و در آن ناقوس نواخته نمی شود، و شراب و خوک در آن وارد نمی شود، و هر شهری که عجم ها آن را در اختیار دارند بر عربهاست که بر پیمانهایشان وفا کنند و آنان را به کاری که توان آن را ندارند وادار نکنند.عن علی (ع) أنه قال: "لیس فی الاسلام کنیسة محدثة". (مستدرک وسائل 262/2، ابواب جهاد عدو، باب 41، حدیث 5) .
23 - در خراج ابویوسف به سند خود از ابن عباس است که از وی پرسیده شد: آیا عجم ها میتوانند در شهرهای مسلمانان کلیسا یا کنیسه بنا کنند؟ گفت: هر شهری را که عربها بدان شهریت بخشیده اند آنان نمی توانند در آن کلیسا یا کنیسه بنا کنند و نباید در آن ناقوس بنوازند و نباید در آن شراب آشکار شود و نباید در آن خوک نگهداری شود. و هر شهری را که عجم ها شهریت بخشیده اند آنگاه خداوند آن را برای عربها گشود و به تصرف مسلمانان در آمد، عجم ها باید به پیمان خود وفادار باشند و عربها نیز به تعهدات خود عمل کنند.عن ابن عباس قال: "صالح رسول الله(ص) أهل نجران علی ألفی حلة، فذکر الحدیث کما مضی قال فیه: "علی أن لاتهدم لهم بیعة و لایخرج لهم قس و لا یفتنون عن دینهم ما لم یحدثوا حدثا أو یأکلوا الربا." (سنن بیهقی 202/9، کتاب الجزیة، باب لا تهدم لهم کنیسة و لابیعة) . ظاهرا در این موارد مراد این است که بین شهری که مسلمانان آن را بنا کرده اند و شهری که اهل ذمه آن را بنا کرده اند آنگاه به دست مسلمانان گشوده شده است و شرطهایی برای آنان گذاشته فرق گذاشته شود، و مدار عربیت و عجمیت بر ملاک زبان یا نژاد نیست.
.jpg)
