صفحه ۲۲۸

است. به عنوان نمونه در روایت ابراهیم بن ابی زیاد آمده است که گفت: از امام صادق (ع) از خریدن اراضی جزیه پرسش کردم، فرمود: "آن را بخر، زیرا برای تو حق بیشتری در آن هست." [یعنی حق تو از خراج این گونه زمین ها بیش از این است ].جواهر ‏262/21. و در اینجا نکته ای است شایان تأمل.

و در حدیث ابن عباس آمده است که گفت: از پیامبرخدا(ص) راجع به "یعطوا الجزیة عن ید" پرسش شد، فرمود: "جزیه زمین و رقبه، جزیه زمین و رقبه است."ر. ک . وسائل ‏183/6، ابواب مستحقین زکات، باب 28.[در این روایت مراد از جزیه زمین، همان خراج آن است.] در صحیحه محمد بن مسلم آمده است که گفت: از آن حضرت از اهل ذمه و از اینکه چه چیز باید بپردازند تا خون و اموالشان محفوظ باشد پرسش کردم، فرمود: باید خراج بپردازند، و اگر جزیه از آنان به صورت سرانه گرفته شد دیگر چیزی بر زمینهای آنان نیست.... و له ان یسد بذلک المال جمیع ماینوبه من مثل اعطاء المؤلفة قلوبهم و غیر ذلک مماینوبه، فان بقی بعد ذلک شئ اخرج الخمس منه فقسمه فی اهله، و قسم الباقی علی من ولی ذلک، و ان لم یبق بعد سد النوائب شئ فلا شئ لهم. (وسائل ‏365/6، ابواب انفال، باب 1، حدیث 4) . [در این روایت مراد از خراج، همان جزیه است.]

در بیان مصرف خراج اراضی مفتوح عنوة نیز در مرسله حماد آمده است که گفت: و مابقی آن از آنان گرفته می‎شود و این دیگر برای خوراک کسانی است که او را برای تقویت دین خدا یاری داده اند، و نیز برای مصرف در جهت مصلحت کسانی است که در تقویت اسلام و تقویت دین در زمینه جهاد وی را یاری داده اند و نیز برای مصرف در مصلحت های عمومی، و برای شخص وی [امام ] در آن چیزی چه کم و چه زیاد نیست.فی روایة ابراهیم بن ابی زیاد قال: سألت اباعبدالله(ع) عن الشراء من ارض الجزیة قال: فقال: اشترها، فان لک من الحق ما هو اکثر من ذلک . (وسائل ‏119/11، ابواب جهاد عدو، باب 71، حدیث 4.) [در این روایت مراد از خراج مفهوم اعم است که شامل جزیه نیز می‎شود].

ناوبری کتاب