آیت‌الله منتظری

اندازه عدل گسترده است، مردم در اثر رواج عدالت بی نیازمی گردند.صحیحة محمد بن مسلم عن أبی جعفر(ع)، قال: سألته عن سیرة الامام فی الارض التی فتحت بعد رسول الله(ص) فقال: "ان امیرالمؤمنین (ع) قد سار فی اهل العراق بسیرة، فهی امام لسائر الارضین". و قال: "ان أرض الجزیة لا ترفع عنهم الجزیة، و انما الجزیة عطاء المهاجرین. و الصدقات لاهلها الذین سمی الله فی کتابه لیس لهم فی الجزیة شئ". ثم قال: "ما أوسع العدل، ان الناس یتسعون (یستغنون - الفقیه) اذا عدل فیهم و تنزل السماء رزقها و تخرج الارض برکتها باذن الله تعالی." (تهذیب ‏118/4، باب مستحق عطاء الجزیة، حدیث 1) . این روایت به نقل از آن حضرت در مستدرک نیز آمده است.الفقیه ‏53/2، باب الخراج و الجزیة، حدیث 1677.

3 - در خبر ابن ابی یعفور، از امام صادق (ع) آمده است که فرمود: از سرزمین جزیه، جزیه برداشته نمی شود؛ همانا جزیه پاداش مهاجرین، و صدقه از آن کسانی است که خداوند متعال در کتاب خویش از آنان نام برده است و برای آنان در جزیه چیزی نیست. آنگاه فرمود: تا چه اندازه عدل گسترده است، آنگاه فرمود: اگر عدالت در میان مردم جریان داشته باشد مردم بی نیاز می‎گردند و آسمان روزی اش را فرو می‎فرستد و زمین برکتش را به اذن خداوند برون می‎ریزد.وسائل ‏117/11، ابواب جهاد عدو، باب 69، حدیث 2. این روایت را کتاب وسائل به نقل از کلینی با سندی که اشکالی در آن نیست از آن حضرت نقل کرده است. تنها مشکلی که در آن وجود دارد این است که در سند آن "سهل" آمده است. و امر در مورد وی سهل است [اشکالی در روایات منقول از وی نیست و می‎توان بدان استناد نمود.] و از مقنعه نیز به صورت مرسل [با حذف زنجیره سند] نقل شده است. در جواهر نیز از این روایت تعبیر به صحیحه شده است.عن ابی جعفر محمد بن علی (ع) انه قال: الجزیة عطاء المجاهدین، و الصدقة لاهلها الذین سماهم الله تعالی فی کتابه لیس من الجزیة فی شئ. ثم قال: ما اوسع العدل، ان الناس یستغنون اذا عدل علیهم. (دعائم الاسلام ‏380/1، کتاب الجهاد، فصل صلح و موادعه و جزیه) . و شاید این سهوی از ایشان باشد.

و آیا مراد از مهاجرین در این دو روایت تنها کسانی هستند که در صدر اسلام و در زمان پیامبراکرم (ص) به مدینه منوره مهاجرت کردند، یا مفهومی است فراتر از آن ؟