آیت‌الله منتظری

قدرت و پیروزی گرفته شده و مصرف آن ویژه رزمندگان است، مانند غنیمتهای دارالحرب."نهایه 193/. البته به این نکته باید توجه داشت که غنیمت بهره ای است که یکجا به دست می‎آید و در میان سپاهی که آن را به دست آورده است تقسیم می‎شود، از این رو نمی توان جزیه را که تدریجا در آخر هر سال به دست می‎آید با آن مقایسه کرد. زیرا نسبت آن با سپاهیانی که این سرزمین خاص را گشوده اند گسسته است، و تناسبی هم با سپاهیان دیگر ندارد.

5 - در مقنعه آمده است: "جزیه در زمان پیامبرخدا(ص) ویژه مهاجرین بود، و پس از آن حضرت ویژه کسانی است که در جایگاه آنان قرار دارند، و نیز در مواردی از مصالح مسلمانان که امام مصلحت بداند."مبسوط ‏50/2.

6 - در سرائر آمده است: "مستحق جزیه در زمان پیامبرخدا (ص) مهاجرین بودند نه دیگران - طبق روایاتی که به دست ما رسیده است - و امروز از آن کسانی است که در یاری اسلام و دفاع از کیان آن در جایگاه آنان قرار دارند، و نیز برای دیگر بینوایان و نیازمندان مسلمان است که امام مصلحت بداند."منتهی ‏973/2.

7 - در احکام السلطانیه ماوردی آمده است: "هر مالی که از مشرکان با رضایت خودشان بدون تاختن اسب و شتر به دست آید مانند مال مصالحه، جزیه و ده یک تجارتهایشان، و نیز هر مالی که به گونه ای از ناحیه آنان به دست مسلمانان برسد مانند مال خراج، باید پس از دریافت از آنان به پنج قسمت تقسیم شود و یک پنجم آن به مستحقین خمس داده شود.

ابوحنیفه گفته است: در فئ خمس نیست... و اما در چهارپنجم باقی مانده دو نظر است: یکی آنکه آن ویژه سپاهیان است که برای مخارج و مایحتاج آنان