صفحه ۲۱۹

"و این ضربه ای بود در کنار دیگر ضربه ها که به پیکر مسلمانان وارد آوردند و رشته های اسلام را یکی پس از دیگری گسستند؛ تا اینکه حکومت به عمر بن عبدالعزیز رسید و به کارگزار خود در عراق عبدالحمید بن عبد الرحمن نوشت:

اما بعد، همانا خداوند پیامبر خویش حضرت محمد(ص) را به عنوان دعوتگر و نه به عنوان گرد آورنده مال و ثروت فرستاد، پس چون نامه من به تو رسید از هر یک از اهل ذمه که اسلام را پذیرفته اند جزیه را بردار. ولی پس از وی هنگامی که هشام بن عبدالملک به حکومت رسید جزیه را بر آنان باز گردانید. و یکی از دلایلی که قراء قرآن و فقها جنگ با عبدالملک بن مروان و حجاج - لعنهما الله - را مجاز شمردند همین بود که آنان از مسلمانان جزیه دریافت می‎کردند، و همین مسأله یکی از زمینه های عمده زوال دولت و سقوط حکومت آنان را فراهم آورد."سنن بیهقی ‏139/9، کتاب السیر، باب الارض اذا کان صلحا...

مطلب دهم: مصرف جزیه

[دیدگاه برخی از بزرگان درباره مصرف جزیه ]

1 - در کتاب فئ خلاف - مسأله 42 - آمده است: "آنچه از جزیه و صلح و ده یک از مشرکین گرفته می‎شود از آن رزمندگانی است که به جهاد پرداخته اند. و برای شافعی در این مورد دو نظر است: یکی اینکه همه آن بر اساس قاعده الاهم فالاهم باید در جهت مصالح مسلمانان مصرف شود، و مهمتر از همه رزمندگان هستند. و نظر دوم شافعی این است که از آن رزمندگان است، همان گونه که نظر ما هم همین بود. این در صورتی است که گفته شود: جزیه تخمیس نمی شود، ولی اگر گفتیم جزیه نیز تخمیس می‎شود،

ناوبری کتاب