آیت‌الله منتظری

البته محتمل است این دو روایت یک روایت باشد، زیرا هم راوی و هم کسی که از وی روایت نقل شده و هم مضمون روایت یکی است، و بناء فقها در کتابهای فقهی نیز بر این بوده است که روایات را نقل به مضمون می‎کرده اند.

و مقصود از صدقات [زکات ] در روایت اول احتمالا صدقاتی [زکاتی ] است که دو برابر معمولی از آنان دریافت می‎شده است، یا صدقات مستحبی است و یا مالیاتی است که بر زمینهای آنان قرار داده می‎شده که چیزی شبیه ده یک هاست و گواه بر این معنا روایتی است که در مقنعه آمده است.[زیرا موضوع سئوال در این روایت خراج و مالیات بر زمینهای اهل ذمه است که از درآمد شراب و خنازیر و میته داده می‎شود].

5 - در کتاب دعائم الاسلام به نقل از امام صادق (ع) آمده است که فرمود: اجازه داده شده است که از پول شراب و خوک اهل ذمه به عنوان جزیه دریافت شود، زیرا بیشتر اموال آنان از حرام و رباست.مختلف ‏335/1. این روایت نیز در مستدرک به نقل از آن حضرت آمده است:عن محمد بن مسلم قال: سألت اباعبدالله(ع) عن صدقات اهل الذمة و ما یؤخذ من جزیتهم من ثمن خمورهم و خنازیرهم و میتتهم، قال: علیهم الجزیة فی اموالهم، تؤخذ من ثمن لحم الخنزیر او خمر، فکل ما اخذوا منهم من ذلک فوزر ذلک علیهم و ثمنه للمسلمین حلال یأخذونه فی جزیتهم. (وسائل ‏117/11، ابواب جهاد عدو، باب 70، حدیث 1) .

6 - در کتاب الاموال ابوعبید به سند خود از سوید بن غفله آمده است. بلال به عمر بن خطاب گفت: کارگزاران تو شراب و خوک را به عنوان مالیات دریافت می‎کنند! عمر گفت: اینها را از آنان نگیرید، ولی آنان را مأمور کنید که آنها را بفروشند و شما پول آن را دریافت کنید.عن محمد بن مسلم، عن ابی عبدالله(ع) انه سأله عن خراج اهل الذمه و جزیتهم اذا أدوها من ثمن خمورهم و خنازیرهم و میتتهم أیحل للامام أن یأخذها و یطیب ذلک للمسلمین ؟ فقال: ذلک للامام و المسلمین حلال، و هی علی اهل الذمة حرام و هم المحتملون لوزره. وسائل ‏118/11، ابواب جهاد عدو، باب 70، حدیث 2.

ابن قدامه در کتاب المغنی پس از نقل این خبر می‎نویسد: "پول شراب و خوک را می‎توان به عنوان جزیه سرانه و خراج زمینهای اهل ذمه دریافت کرد، با استناد به این گفته عمر و نیز به خاطر اینکه اینها از اموال آنان