بر افرادشان چیزی نیست."شرایع 328/1 (چاپ دیگر251/). ظاهرا مرجع ضمیر در این روایت [ از او پرسیدم... ] به قرینه روایت پیشین آن در کافی، امام صادق (ع) است. علاوه بر اینکه فقیهی مانند محمد بن مسلم از غیر امام (ع) روایت نقل نمی کند.
و سیاق این روایت اگرچه در ابتدای نظر عدم جواز جمع بین جزیه بر اراضی و افراد است ولی چون جزیه بر اساس قرارداد ذمه منعقد میشود، شاید مراد این باشد که پس از آنکه قرارداد ذمه بر یکی از اینها منعقد گردید دیگر تخلف از آن جایز نیست، و این منافات با آن ندارد که به هنگام عقد قرارداد بر هر دوی آنها توافق شود.
مراد از کلمه "گرفتن - اخذ" در متن روایت به معنی گنجاندن آن در متن قرارداد است نه وصول خارجی آن، مانند واژه "اعطاء" در آیه شریفه (حتی یعطوا الجزیة) که به معنی پذیرش اعطای آن است.
2 - در صحیحه دیگری از وی [محمد بن مسلم ] آمده است که گفت: "به امام صادق (ع) عرض کردم: آیا ملاحظه میفرمایید که اینان از زمینهای جزیه خمس میگیرند و از دهقانها جزیه سرانه دریافت میکنند، آیا در این مورد بر آنان چیزی مشخص نیست ؟ حضرت فرمود: آنچه خود پذیرفته اند بر آنان است، و برای امام چیزی بیشتر از جزیه نیست، اگر امام بخواهد به صورت سرانه دریافت میکند و بر اموالشان چیزی نیست، و اگر بخواهد از اموالشان دریافت میکند و بر سرانه آنان چیزی نیست. گفتم: آیا این خمس است ؟ فرمود: این چیزی است که پیامبرخدا(ص) بر آن با آنان مصالحه فرمود."جواهر 249/21.
.jpg)
