صفحه ۱۶۷

از این گفتیم که هر دو دسته شیعه و سنی از عمل به این دو روایت اعراض کرده اند. و اینکه فرموده اند برده به پرداخت جزیه اولی است، وجه اولویت در این مورد برای من مشخص نشده است.

خلاصه کلام اینکه در این مسأله دو نظر وجود دارد و روایت هایی که نقل شده ضعیف و متعارض است، ولی اطلاق آیه شریفه و برخی از روایات اقتضای ثبوت دارد.

در هر صورت چون موضوع بحث در زمان ما منتفی است، سخن را در همین جا به پایان می‎بریم.

ج - حکم پیر فرتوت و زمین گیر و کور:

و اما پیرمرد فرتوت پیش از این از خلاف و مبسوط خواندیم که جزیه بر وی ثابت است. و در جواهر از اسکافی و نافع و قواعد آمده است که از وی ساقط است.عن ابی الورد (ابی الدردأ خ. ل) سأل اباجعفر(ع) عن مملوک نصرانی لرجل مسلم، علیه جزیة ؟ قال: نعم قال: فیودی عنه مولاه المسلم الجزیة ؟ قال: نعم انما هو ماله یفتدیه اذا أخذ یؤدی عنه. (وسائل ‏97/11، ابواب جهاد عدو، باب 49، حدیث 6) . خرقی نیز به همین نظر فتوی داده است. و از شرایع در این مسأله ظاهر می‎شود که در آن توقف کرده است.

و اطلاق آیه و برخی اخبار و از آن جمله خبر معاذ اگر چه اقتضای ثبوت دارد ولی مقتضای خبر حفص که پیش از این خواندیم این است که از وی ساقط است.

و مؤید همین نظریه است آنچه آن را شیخ به سند خود از صفار از ابراهیم بن هاشم از نوفلی از سکونی از جعفر از پدرش از پدر خود از پدرانش نقل کرده است که پیامبرخدا(ص) فرمود: مشرکان را بکشید و پیرمردان و کودکانشان را زنده بگذارید.الجوامع الفقهیة 38/. همان گونه که ملاحظه می‎فرمایید سند این روایت هم اشکالی بر آن نیست.

و هنگامی که پیرمردان مشرکان کشته نمی شوند پیرمردان اهل کتاب به کشته نشدن سزاوارترند؛ و پیش از این در روایت حفص خواندیم که دلیل سقوط جزیه از زنان

ناوبری کتاب