راهبانی که در جنگ شرکت نمی کنند و نظری ندارند از آنان نیز جزیه گرفته میشود به خاطر عموم آیه شریفه، و نیز اگر اینان در میان اسیران بودند امام میتواند آنان را به قتل برساند، روایتی نیز در این زمینه رسیده است که بر آنان جزیه نیست.""سلب مرکب" یعنی سلب و نفی حکم از موضوعی که خود معدوم بوده است، و مرکب بودن آن به اعتبار معدوم بودن حکم و موضوع است. (مقرر) قابل توجه است که ایشان "قدس سره" در خلاف به عدم وجوب جزیه بر فقیر فتوی داده اند و ادعای اجماع بر آن کرده اند اما در مبسوط به وجوب آن فتوی داده اند. ممکن است این دو عبارت ایشان را بدین گونه جمع کرد که بر فقیر جزیه هست ولی تا زمانی که توانگر شود به او مهلت داده میشود؛ یا اینکه بگوییم موضوع در عبارت مبسوط فقیری است که ولو تدریجا تمکن بر پرداخت داشته باشد و در خلاف کسی را میخواهند بفرمایند که به طور کلی کار و مالی ندارد و توان پرداخت نمی یابد، و این دو با هم متفاوتند؛ و در اینجا نکته ای است شایان تأمل.
4 - در جهاد شرایع آمده است: "جزیه از کودکان و دیوانگان و زنان گرفته نمی شود و آیا از پیرمردان از کار افتاده گرفته میشود؟ برخی گفته اند: بلی و این مطابق روایتی است. و برخی گفته اند: نه و گفته شده که از برده ساقط است و از غیر اینها گرفته میشود، هر چند راهب و یا از کار افتاده باشند. بر مردان فقیر نیز جزیه واجب است و به آنان مهلت داده میشود تا در زمان توانایی بپردازند، و اگر بر اهل ذمه جزیه نوشته شد و آنان شرط کردند که پرداخت جزیه بر زنان باشد چنین صلح و قراردادی صحیح نیست."خلاف 238/3.
5 - در احکام السلطانیه ماوردی آمده است: "جزیه مگر بر مردان آزاد عاقل واجب نیست، و بر زنان و کودکان و دیوانگان و بردگان واجب نیست جزیه بپردازند چون که اینان اتباع و فرزندان مردانند.
.jpg)
