آیت‌الله منتظری

و ظاهرا ادعای اجماعی هم که در خلاف شده است مربوط به اصل مسأله نیست بلکه مربوط به مسأله ارث است که برخی از آنها از برخی دیگر ارث می‎برند یا نه.

و اما گفتار آن حضرت که فرمود: "هر که دینش را تغییر دهد او را بکشید" منصرف به مسلمانی است که از دین خارج شده و مرتد شود؛ و شامل کافری که دینش را تغییر دهد و دین دیگری را بپذیرد نمی شود، همان گونه که شامل کافری که دینش را تغییر دهد و اسلام را بپذیرد نمی شود.

بلکه شاید آیه شریفه نیز منصرف به خصوص مسلمانی باشد که غیر اسلام را بپذیرد، و الا این آیه با اهل کتاب بالاصاله که ذمه آنان پذیرفته است نقض می‎شود. و شاید مراد آیه این باشد که در قیامت از آنان پذیرفته نیست و ذیل آیه که می‎فرماید: ( و هو فی الاخرة من الخاسرین) و (او در آخرت از زیانکاران است) مفسر ابتدای آیه است.

در هر صورت باید گفت مقتضای آنچه آقایان گفته اند این است که هر نصرانی ای مثلاباید شجره نامه ای تاریخی داشته باشد که نشان دهد از مسیحیان پیش از ظهور اسلام است یا از نسل کسانی است که پس از اسلام مسیحی شده اند؛ و در اینجا نکته ای است شایان تأمل.

[پژوهشی درباره حکم صابئین ]

1 - شیخ طوسی در کتاب جزیه خلاف (مسأله 4) می‎گوید: "از صابئین جزیه گرفته نمی شود و بر دینشان وانهاده نمی شوند، این سخن را ابوسعید اصطخری گفته است. و دیگر فقها گفته اند از آنان جزیه پذیرفته می‎شود.

دلیل ما اجماع فرقه و روایات آنان است و نیز آیه شریفه: (فاقتلوا المشرکین حیث وجدتموهم) و نیز: (فاذا لقیتم الذین کفروا فضرب الرقاب)