خداوند متعال (ومن یبتغ غیر الاسلام دینا فلن یقبل منه) "مزنی" گفته است در هر صورت ذمه او با دادن جزیه پذیرفته است."خلاف 241/3. مقصود از "ملة" در جمله: "الکفر ملة واحدة" مرام و روش است. مانند همین مطلب در منتهی آمده است.مبسوط 36/2. معنای این کلام آن است که اگر بت پرستی بعد از زمان ظهور اسلام، یهودی یا نصرانی شد پذیرفته نیست، و بطلان این نظر واضح است. به علاوه مقصود از دین در حدیث: "من بدل دینه..." همانگونه که استاد در صفحات بعد بدان اشاره دارند دین حق یعنی اسلام است نه هر دین یا مرامی. (مقرر) در کتاب مختلف نیز مطالبی در این زمینه آمده است.مبسوط 57/2.
5 - در کتاب جواهر آمده است: "ظاهرا حکم یهود و نصاری بر کسانی که بعد از نسخ این آیین ها یهودی یا نصرانی شده اند بار نمی شود، بلکه از ظاهر کتاب تذکره و منتهی به دست میآید که ادعای اجماع بر آن شده است. و شاید بنی تغلب بن وائل از عرب از ربیعة بن نزار [که به نصرانیت گرویدند] در زمان جاهلیت آیین نصرانیت را پذیرفتند [نه بعد از اسلام ] چنانکه برخی از اصحاب ما بدان تصریح کرده اند."تذکره 438/1. در هر صورت باید گفت: اگر مسلمانی به هر یک از اشکال مختلف کفر گراید مرتد میشود و بی تردید ذمه او پذیرفته نیست. و فقهای ما در کتاب حدود احکام هر دو قسم مرتد را [چه مرتد فطری باشد یا ملی ] بیان کرده اند؛ ولی حکم ارتداد بر فرزندانشان جاری نمی شود بلکه آنان چون دیگر کفار اصلی [که کافرزاده میباشند] هستند. و ظاهرا اگر بت پرست و یا یکی از اهل کتاب دین دیگری از اهل کتاب را برگزیند، همان گونه که پیش از این گفته شد حکم اهل کتاب را دارد به خاطر اطلاق آیات و روایاتی که در این باب رسیده است. و اما آنچه در تذکره و منتهی آمده است که خلاف این را به علمای ما نسبت داده اند و ادعای اجماع بر آن کرده اند، میتوان در آن مناقشه نمود که این مسأله از مسائل اصولی در کتابهایی که مخصوص فتاوای مأثوره فقهاست نیست و در نتیجه ادعای اجماع در هر یک از دو طرف مسأله بلا وجه است.
.jpg)
