آیت‌الله منتظری

2 - باز وسائل از کلینی به سند صحیح از محمد بن مسلم روایت نموده است که گفت: "از امام باقر (ع) از گفتار خداوند عزوجل (وقاتلوهم حتی لاتکون فتنة ویکون الدین کله لله) پرسیدم، فرمود: تأویل این آیه هنوز نیامده است، زیرا پیامبرخدا(ص) و اصحاب وی به خاطر نیازی که داشتند با آنان [مشرکان ] درگیر نشدند، و اگر زمان تأویل آیه آمده بود از آنان [جزیه ] پذیرفته نشده بود ولی با آنان پیکار می‎شد تا خداوند را به یکتایی بپرستند و شرک از میان برخیزد."کتب رسول الله(ص) الی مجوس هجر یعرض علیهم الاسلام فمن اسلم قبل منه و من ابی ضربت علیه الجزیة علی ان لاتوکل لهم ذبیحة و لاتنکح لهم امراءة . (سنن بیهقی ‏192/9، کتاب الجزیة، باب الفرق بین نکاح نساء من یؤخذ منه الجزیة ..) . مورد آیه و مرجع ضمیر همان گونه که مشخص است مشرکین مکه هستند.

در کتاب مرآة العقول در توضیح و تفسیر این روایت آمده است: "یعنی اینکه از اهل کتاب جزیه را و از مشرکان فداء [یعنی پرداخت مالی در ازاء آزاد شدن و زنده ماندن ] و از منافقان اظهار اسلام را پذیرفت با آنکه می‎دانست آنان کافر هستند."و فی البخاری فیما قاله المغیرة لعامل کسری فی حرب ایران قال: فامرنا نبینا رسول ربنا (ص) ان نقاتلکم حتی تعبدواالله وحده او تؤدوا الجزیة . صحیح بخاری ‏201/2، کتاب الجهاد والسیر، باب الجزیة و الموادعة) . پس این روایت صحیحه دلالت بر این دارد که در صورت نیاز و ضرورت می‎توان پیکار با مشرکان را ترک کرد.

3 - باز کلینی از علی بن ابراهیم از هارون بن مسلم از مسعدة بن صدقه از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: "هنگامی که پیامبراکرم (ص) فرماندهی را برای سپاهی کوچک می‎فرستاد وی را به تقوای خداوند عزوجل در خصوص خود و اصحابش سفارش می‎فرمود، آنگاه می‎گفت:...و چون با دشمن مسلمانان روبرو شدید آنان را به یکی از سه چیز فرا بخوانید، اگر پاسخ شما را دادند از آنان بپذیرید و دست از آنان بدارید، آنان را به