آیت‌الله منتظری

اما ظاهرا این دو شخصیت بزرگوار - طاب ثراهما - به مجموع روایت مراجعه نفرموده اند و الابرای آنان آشکار می‎شد که به هیچوجه امکان ندارد که "العلماء" مندرج در روایت را حمل بر ائمه معصومین (ع) بنماییم؛ و از اینجا آشکار می‎گردد که بر علما و فضلا واجب است در مقام استدلال به آیات قرآن و احادیث شخصا به نص قرآن و کتابهای حدیث مراجعه کنند و به قسمت های منقوله در برخی کتب و نوشته ها اکتفا نکنند.

ج: آیا "العلماء بالله" مطلق علما هستند یا فقط ائمه معصومین (ع)؟

ممکن است اشکال شود که اگر در این روایت تأمل و دقت کنیم مشاهده می‎گردد که امام (ع) درصدد توبیخ جماعتی از علمای معاصر خویش که به وظایف خود عمل ننموده و با ستمگران سازش کرده و از حق پراکنده شده اند می‎باشد، و چگونه ممکن است از چنین علمایی به "علماء بالله و امناء بر حلال و حرام خدا" تعبیر شود؟ پس مراد به "العلماء بالله" در روایت چنانچه آن دو بزرگوار فرموده اند همان ائمه دوازده گانه (ع) است؛ و مؤید همین معناست فرمایش امام صادق (ع) که می‎فرماید: "نحن العلماء و شیعتنا المتعلمون - ما دانشمندان هستیم و شیعیان ما دانش پژوهان." و اما اینکه در روایت آمده: "و بزرگترین مصیبت اینکه شما از منزلت و جایگاه علما ساقط شدید اگر درک می‎کردید" مراد این نیست که منزلت علما برای آن جماعت بوده و اکنون از آنان سلب شده، بلکه مراد این است که رهبری ائمه (ع) که در حقیقت همان علما هستند اگر استقرار می‎یافت برای آنان و به نفع آنان بود و برکات آن بدانان می‎رسید اما چون اینان از گرد ائمه (ع) پراکنده شدند و دچار اختلاف و تفرقه گردیدند رهبری ائمه و برکات آن از آنان سلب گردید.

لذا در روایت فرمود: "منازل علما" و نفرمود "منازل شما". و اینکه پس از آن در روایت فرمود: "و اگر شما بر اذیت و آزارها صبر نموده و در راه خدا مشکلات را تحمل می‎کردید امور خدا بر شما وارد و از شما صادر و مسائل به سوی شما باز می‎گشت" مراد از این فراز این است که اگر شما از یاری امام شانه خالی نمی کردید و حق ائمه را سبک نمی شمردید سلطه و حاکمیت امام مستقر می‎گشت و شما بالطبع مشاور و همراز و فرمانروایان وی می‎شدید و امور مسلمانان