آیت‌الله منتظری

الف: گستردگی مفهوم امر به معروف و نهی از منکر

شارع مقدس اسلام به مسأله امر به معروف و نهی از منکر توجه و اهتمام مخصوص دارد، به ویژه به مفهوم وسیع و گسترده آن که در این روایت مطرح گردیده؛ امر به معروفی که بازگرداندن حقوق مظلومان، مخالفت با ستمگران، تقسیم بیت المال و غنائم، گرفتن زکات و مالیاتهای اسلامی از موارد آنها و مصرف آنها در جایگاه اصلی و به حق خود، بر آن مترتب شده است. و نیک روشن است که اجرای این دو فریضه الهی با این گستردگی لازمه اش تحصیل قدرت و اقامه حکومت حق است، و به همین جهت ما پیش از این یادآور شدیم که تمامی آیات و روایات جهاد و دفاع و امر به معروف و نهی از منکر خود قویترین دلیل برضرورت اقامه دولت و حکومت حقه اسلامی است. امر به معروف و نهی از منکر به مفهوم وسیع خود که همان گسترش عدالت و نیکی ها در جامعه و قطع ریشه های فساد و زشتی هاست، با تشکیل حکومت عدل تلازم تفکیک ناپذیر دارد؛ و هنگامی که این دو واجب ترک گردند زمینه برای تسلط اشرار و دولتهای فاسد فراهم می‎شود. چنانچه امیرالمؤمنین (ع) نیز قبل از وفاتشان در وصیت معروف خود فرمودند:

و تسلط پیداکردن اشرار بر مقدرات جامعه اثرطبیعی بی توجهی مردم به مصالح جامعه و مراقبت نکردن از یکدیگر است، و این مطلبی است شایان دقت.

و بسیار تعجب است از اهل تخاذل و تواکل یعنی کسانی که تن به ذلت داده و کارها را به دیگران واگذار می‎کنند که چگونه از آیات و روایاتی که به صورت گسترده از طریق فریقین درباره امر به معروف و نهی از منکر وارد شده چشم پوشی کرده و سرسری با آن برخورد نموده و مضامین آنها را فقط در موارد جزئی و امر و نهی که به طور پنهان انجام شود محصور نموده اند! با اینکه از ظاهر برخی اخبار استفاده می‎شود که جهاد با همه گستردگی و اهمیت آن خود شعبه ای از امر به معروف و نهی از منکر است. در زیارت امام حسین (ع) می‎خوانیم:

"اشهد انک قد اقمت الصلاة و آتیت الزکاة و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر - شهادت می‎دهم که تو نماز را به پا داشته و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکرکردی."