صفحه ۶۸

در این روایت بی تردید جمله اول "خبریه" است که خبر می‎دهد پادشاهان حاکمان مردمند؛ و بر اساس وحدت سیاق باید گفت: جمله دوم نیز خبریه است که نفوذ عالمان بر پادشاهان و بر آراء آنها را می‎رساند، یا به خاطر ایمان پادشاهان به آنها و یا نیازمندی پادشاهان به علما برای جلب نظر مردم و یا احتیاج پادشاهان به علم آنان برای اداره جامعه به خصوص اگر مراد از دانش چیزی فراتر از دانش دینی باشد. در هر صورت برای اثبات حاکمیت بالفعل عالمان دینی به این دو روایت نمی توان استناد نمود و در اینجا ما فقط به خاطر پیروی از سایر بزرگان در این زمینه به درج آنها اقدام نمودیم.

23- در تحف العقول ضمن روایتی از امیرالمؤمنین (ع) این گونه وارد شده است:

"مجاری الامور و الاحکام علی ایدی العلماء بالله الامناء علی حلاله و حرامه: مجرای امور و احکام به دست دانشمندان و عالمان خداشناسی است که بر حلال و حرام الهی امین باشند."

از آن جهت که مضمون این روایت در زمینه مسائل حکومتی و مسؤولیت عالمان دینی دارای نکات بسیار آموزنده و جالبی است، مناسب است در این مقام به درج مجموع آن اقدام نماییم:

روایت تحف العقول پیرامون مسؤولیت خطیر عالمان دینی:

تحف العقول از سبط شهید پیامبراکرم (ص) امام حسین (ع) و نیز از امیرالمؤمنین (ع) روایت نموده که فرمود

"ای مردم از موعظه های خداوند به اولیای خود آنگاه که احبار یهود را سرزنش می‎کند عبرت گیرید آنجا که می‎فرماید: "چرا ربانیون و احبار، آنان را از گفتار گناه آلودشان باز نداشتند؟"لولا ینهاهم الربانیون و الاحبار عن قولهم الاثم. (مائده (5)63/). و نیز آنجا که می‎فرماید: "از بنی اسرائیل آنان که کفر ورزیدند مورد لعن قرار گرفتند - تا آنجا که می‎گوید: - و چه بد کارهایی را مرتکب می‎گشتند."لعن الذین کفروا من بنی اسرائیل - الی قوله - لبئس ما کانوا یفعلون. (مائده (5)78/،79). و خداوند سبحان بدین جهت بر آنان عیب گرفت که آنان ستمگرانی را که در مقابلشان مرتکب اعمال زشت و فساد می‎شدند مشاهده می‎کردند اما به خاطر منافعی که از ستمگران به آنان می‎رسید و نیز به خاطر ترسی که از آنان داشتند نهیشان نمی کردند و

صفحه ۶۷ صفحه ۶۹
ناوبری کتاب