آیت‌الله منتظری

بشکند مورد ندامت قرار می‎گیرد، مگر اینکه والی از وظایف و تعهدات خویش تخلف کند (که آن مطلب دیگری است).

پیش از این نیز در خبر حلبی از امام جعفرصادق (ع) خواندیم که فرمود:

و در نهج البلاغه آمده است:

بلی اگر انتخاب بر مدتی موقت باشد، ولایت نیز با پایان یافتن مدت به پایان می‎رسد، چنانچه مخفی نیست.

و اما این مطلب که آراء اکثریت برای تعیین حاکم کافی است و اجرای آن حتی نسبت به اقلیت نافذ است، بحث آن پیش از این در مسأله نهم گذشت؛ و حاصل آن این است که فرد با حضور و ورود خود در زندگی اجتماعی به همه لوازم آن ملتزم می‎شود، که یکی از آنها به هنگام تزاحم نظر اقلیت با اکثریت، حاکمیت نظر اکثریت است. پس در حقیقت اقلیت این مطلب را ملتزم شده که در مقام عمل از فکر خویش دست بردارد و نظر اکثریت را عمل کند، اگرچه طبق اعتقاد خود آن را باطل بداند. و در واقع این نکته مورد توافق قرار گرفته که در جامعه نظر اکثریت ملاک و مدار عمل باشد. پس از این جهت نیز (به لازم بودن عقد ولایت) اشکالی وارد نمی آید.

مسأله پانزدهم: انتخابات و شرایط انتخاب کنندگان

آیا در انتخاب کننده شرط خاصی وجود دارد، یا اینکه انتخاب حق هر مسلمان ممیز و بلکه غیر مسلمانانی که در کشورهای اسلامی و در ذمه مسلمانان زندگی می‎کند نیز هست ؟