صفحه ۳۴۸

و ترمذی در فتن از کتاب سنن خویش از پیامبراکرم (ص) روایت نموده که فرمود:

"خداوند هرگز امت من - یا امت محمد- را بر ضلالت گرد نمی آورد و دست خدا با جماعت است و کسی که تک رو گردید بتنهایی در آتش سرازیر می‎گردد."ان الله لایجمع امتی - اذ قال: امة محمد - علی ضلالة، و یدالله علی الجماعة، و من شذ، شذ الی النار. (سنن ترمذی ‏315/3، باب 7 از ابواب فتن، حدیث 2255).

و در کنزالعمال از ابن عباس و ابن عمر از پیامبراکرم (ص) روایت شده است که فرمود:

"خداوند امر امت مرا هرگز به گمراهی گرد نمی آورد، همواره سیاهی های بزرگ (جمعیت های زیاد) را پیروی کنید که دست خدا با جماعت است. کسی که تک رو شد در آتش تنها می‎ماند."لایجمع الله امر امتی علی ضلالة ابدا، اتبعوا السواد الاعظم، یدالله علی الجماعة من شذ، شذ فی النار. (کنزالعمال ‏206/1، باب 2 از کتاب ایمان، حدیث 1030).

و از اسامة بن شریک روایت نمود که گفت:

"دست خدا با جماعت است؛ پس هنگامی که یکی از آنها راه تک روی پیش گرفت، شیطان او را می‎رباید. همان گونه که گرگ گوسفند تک رو را می‎رباید."یدالله علی الجماعة، فاذا اشتد الشاذ منهم اختطفه الشیطان، کما یختطف الذئب الشاة الشاذة من الغنم. (کنزالعمال ‏206/1، باب 2 از کتاب ایمان از قسم اقوال، حدیث 1032).

از همه این روایتها به دست می‎آید که در مقام تعارض اکثریت با اقلیت محدود، باید نظر اکثریت را ملاک عمل قرار داد.

بلی در پایمال شدن حقوق اقلیت و افراد غایب و ناتوان و کسانی که بعد از انتخاب به دنیا آمده اند همچنان اشکال باقی است، که پاسخ آن در مسأله آینده خواهد آمد.

خلاصه کلام اینکه اتفاق نظر در مقام انتخاب از چیزهایی است که غالبا حاصل نمی گردد و وجود آن در تعیین رهبری به طور قطع لازم نیست، بلکه ملاک رأی اکثریت است که در مقام تصمیم بر نظر اقلیت مقدم است.

در این مسأله نکات دیگری باقی می‎ماند و آن اینکه:

1- آیا همه مردم باید به طور مستقیم در یک مرحله برای انتخاب رهبر و حاکم شرکت کنند یا در دو مرحله، بدین صورت که عامه مردم افراد خبره را انتخاب کنند و خبرگان با مشورت یکدیگر رهبر را معین نمایند؟.

ناوبری کتاب