صفحه ۲۶۶

این روایت در مستدرک از دعائم الاسلام، ازجعفر بن محمد از پدرانش از پیامبرخدا(ص) نیز روایت شده است.مستدرک الوسائل ‏187/3، ابواب صفات قاضی، باب 11، حدیث 5. و باز این روایت در همان کتاب از نوادر راوندی به سند صحیح از موسی بن جعفر از پدرانش از پیامبرخدا(ص) روایت شده است.مستدرک الوسائل ‏437/2، ابواب مایکتسب به، باب 35، حدیث 8. و باز همین روایت را بحار از نوادر راوندی روایت کرده،بحارالانوار ‏36/2، کتاب العلم، باب 9، حدیث 38. با این تفاوت که در روایت دعائم و نوادر آمده است: "فاحذروهم علی ادیانکم."

در کنزالعمال از علی (ع) روایت شده که فرمود:

"فقها امین پیامبران هستند تا هنگامی که در دنیا وارد نشده و از سلطان پیروی نکرده اند، پس آنگاه که این چنین کردند از آنان برحذر باشید."الفقهاء امناء الرسل ما لم یدخلوا فی الدنیا و یتبعوا السلطان فاذا فعلوا ذلک فاحذروهم. (کنزالعمال ‏183/10، کتاب العلم، باب 2، حدیث 28953).

زنجیره سند روایت منقول از مرحوم کلینی مورد اطمینان است و فقهای ما در ابواب مختلف فقه به این سند اعتماد نموده اند.

دلالت حدیث

در مقام استدلال به این روایت باید گفت مهمترین شؤون پیامبران و از جمله پیامبراکرم (ص) چنانچه پیش از این گفته شد سه چیز است: بیان احکام خداوند تبارک و تعالی، حل و فصل اختلافات، و اجرای عدالت اجتماعی به وسیله تشکیل دولت بر اساس احکام خداوند و قوانین عادلانه وی؛ چنانچه پیامبراکرم (ص) این گونه عمل نمود، و شأن پیامبران صرف بیان احکام خداوند نبوده است. بر این اساس هنگامی که فقیه امین پیامبران قرار داده شد، در همه امور عامه و اجتماعی سه گانه امین آنان قرار داده شده است، چنانچه اطلاق لفظ همین را اقتضا دارد.

اما اعتراض به اینکه اطلاق در موضوعات جریان می‎یابد نه در محمولات، قبلا پاسخ آن به تفصیل گذشت و گفته شد: از این جهت فرقی بین موضوعات و محمولات وجود ندارد. و پیش از این در تفسیر آیه شریفه "ان الله یأمرکم ان تؤدوا الامانات الی اهلها" اخباری را متذکر شدیم که از آن آشکار می‎گردید ولایت و حکومت از بارزترین مصادیق امانت است، و در روایت علل به هنگام بیان علت جعل اولی الامر آمده بود:

ناوبری کتاب