صفحه ۲۶۵

منتخب با انتخاب امت والی می‎گردد، و همان گونه که برای یک شهر جز یک دیوار نیست برای جامعه اسلامی نیز جز یک والی بالفعل نمی باشد، و او همان کسی است که مسلمانان وی را از بین فقها انتخاب کرده اند، و سایر فقها فقط دارای شأنیت و صلاحیت هستند، و ما در فصل گذشته اشکال ولایت بالفعل داشتن همه فقها در یک عصر را در مرحله ثبوت بیان کردیم که می‎توان مراجعه نمود.

بلی، اگر همه مسلمانان از عمل به این وظیفه مهم [انتخاب رهبر] سرباز زدند، بر فقها واجب است که از باب امور حسبیه، شؤون حکومت را در حد توان به عهده بگیرند؛ و این مطلبی است که بحث تفصیلی آن پس از این خواهد آمد.

باز ممکن است گفته شود: متبادر از حفظ اسلام و قدر متیقن از همان تلاش و فعالیت علمی نسبت به احکام الله است، فعالیتهایی از قبیل استنباط احکام و تفسیر و تبلیغ و دفع شبهات و نشر کتاب و کارهای دیگری همانند آن. و اما اجرا و تنفیذ احکام اسلام در جامعه امر دیگری است که معلوم نیست مشمول این حدیث باشد. و آیا امام صادق (ع) مثلا که خود مبین معارف و احکام اسلام است و فقهای بسیاری را تربیت فرموده، دژ و قلعه اسلام نیست ؟ مگر اینکه گفته شود: کلمه "حصون" مطلق است و به اطلاق خود شامل حفظ اسلام (به همه اشکال آن) در علوم و سیاست و اجرا می‎گردد؛ پس جهتی برای اخذ به "قدر متیقن" باقی نمی ماند؛ و امام صادق (ع) نیز فرمود: "اگر من به تعداد این بزغاله ها شیعه داشتم [که تعدادشان 17 رأس بوده ] نشستن برای من جایز نبود."لوکان لی شیعة بعدد هذه الجداء ما وسعنی القعود. (کافی ‏243/2، کتاب ایمان و کفر، باب قلة عدد المؤمنین، حدیث 4). چنانچه بحث آن در جای خود گذشت.

6- حدیث "الفقهاء امناء الرسول"

در کتاب کافی از علی بن ابراهیم از پدرش از نوفلی از سکونی از امام صادق (ع) روایت شده که گفت: پیامبرخدا فرمود:

"الفقهاء امناء الرسول ما لم یدخلوا فی الدنیا قیل: یا رسول الله، وما دخولهم فی الدنیا؟ قال: اتباع السلطان، فاذا فعلوا ذلک فاحذروهم علی دینکم."کافی ‏46/1، کتاب فضل العلم، باب المستأکل بعلمه...، حدیث 5.

"فقها افراد امین و مورد اطمینان پیامبران هستند تا هنگامی که در دنیا وارد نشده اند؛ گفته شد: یا رسول الله، ورود آنان در دنیا چگونه است ؟ فرمود: پیروی از سلطان، پس آنگاه که این گونه شدند از آنان نسبت به دینتان برحذر باشید."

ناوبری کتاب