صفحه ۲۵۳

و (در زنجیره سند دیگر) حدیث کرد مرا ابوعبدالله الحسین محمد اشنانی رازی، گفت: حدیث کرد مرا علی بن محمد بن مهرویه قزوینی، از داود بن سلیمان فراء، از علی بن موسی الرضا(ع) از پدران خویش از علی بن ابی طالب (ع) که فرمود: پیامبرخدا(ص) فرمود: "اللهم ارحم خلفائی، قیل: یا رسول الله و من خلفاؤک ؟ قال: الذین یأتون من بعدی و یروون احادیثی و سنتی فیعلمونها الناس من بعدی."عیون اخبارالرضا ‏37/2، باب 31، حدیث 94، و نیز روایتهایی که از الفقیه و معانی الاخبار و امالی و عیون نقل شده در وسائل نیز آمده است. ر.ک ‏65/18 و 66 و 100، ابواب صفات قاضی، باب 8، حدیث 50 و 53؛ و باب 11 همان ابواب، حدیث 7.

باز همین روایت در مستدرک از صحیفة الرضا(ع) نقل شده نظیر آنچه در عیون نقل شد و از عوالی اللئالی نیز نقل شده و در آخر این جمله اضافه شده: "اولئک رفقائی فی الجنة - اینان، رفقای من در بهشت هستند."مستدرک الوسائل ‏182/3، ابواب صفات قاضی، باب 8، حدیث 10 و 11.

در بحار از منیة المرید نقل شده که پیامبرخدا(ص) فرمود: "رحم الله خلفائی، فقیل: یا رسول الله، و من خلفاؤک ؟ قال: الذین یحیون سنتی و یعلمونها عبادالله بحارالانوار ‏25/2، کتاب العلم، باب 8، حدیث 83، به نقل از منیة المرید 12/. آنان که سنتهای مرا احیا می‎کنند و به بندگان خدا می‎آموزند."

در کنزالعمال نیز آمده: "رحمة الله علی خلفائی، قیل: و من خلفاؤک یا رسول الله ؟ قال: الذین یحیون سنتی و یعلمونها الناس..." (این روایت را ابونصر سنجری در الابانه و ابن عساکر از حسن بن علی (ع) روایت کرده اند.)کنزالعمال ‏229/10، کتاب العلم، باب 3، حدیث 29209.

به طور خلاصه کثرت سندهای حدیث شاید اجمالا موجب اطمینان به صدور روایت گردد. علاوه بر آن چون صدوق در الفقیه به طور قطع این روایت را به معصوم نسبت داده استفاده می‎شود که وی قطع داشته که این روایت از معصوم صادر شده، یا در صحت این صدور حجت شرعی داشته است.

بلی اگر ایشان فرموده بود: "از آن حضرت روایت شده" (به صورت مجهول) شاید مرسل بودن روایت استناد به آن را خدشه دار می‎نمود، و خود ایشان - قدس سره - در اول کتاب الفقیه می‎فرمایند:

"من در این کتاب شیوه مصنفان را پیش نگرفتم که آنچه را بر ایشان روایت کرده اند نقل می‎کنند، بلکه نظر من این بوده که آنچه مبنای فتوای من بوده و به صحت آن حکم

ناوبری کتاب