صفحه ۲۰۸

در یک مرحله خبرگان خویش را انتخاب کنند و رهبر کل توسط خبرگان که برای این جهت اعزام شده اند مشخص شود.

همه اینها در صورت وجود قدرت و داشتن امکان [در جهت تشکیل حکومت واحد اسلامی ] است، وگرنه بر فرض عدم امکان تشکیل دولت اسلامی واحده که فراگیر همه مسلمانان باشد، تشکیل دولت و یا دولتهای کوچک بلااشکال است؛ چرا که تشکیل یک دولت کوچک یا تشکیل دولتهای کوچک براساس موازین اسلام از مهمل گذاردن امور و واگذاردن آن در اختیار طاغوتها و ستمگران و اشرار اولی است، پس در این صورت برای رفع ظلم و فساد تشکیل اینگونه دولتها و حکومتها متعین می‎گردد؛ و این نکته ای است شایان توجه.

2- بحث و گفتگو پیرامون سخن ابن طاووس (درباره ولایت فقیه در عصر غیبت):

بدان که مسأله ولایت فقیه و اقامه دولت حق مطابق با موازین اسلام از بزرگترین مسائل اساسی در اسلام است؛ چرا که تحقق چنین حکومتی تنها وسیله حفظ بیضه اسلام و نظام و کیان مسلمانان و اجرای قوانین و احکام اسلام و وسیله اجرای امر به معروف و نهی از منکر به مفهوم وسیع آن است؛ و واضح است که وجوب مقدمه (تشکیل حکومت) متناسب با اهمیت ذی المقدمه آن [اجرای قوانین و حفظ کیان اسلام ] است.

اما فقهای ما - رضوان الله علیهم - با اینکه ملاحظه می‎فرمایند که روایات مشهود آنان پر است از ارجاع امور بسیار زیاد به سلطان یا حاکم یا والی، و در آن از زندان یا بیت المال و امور دیگر مشابه اینها که از لوازم حکومت است بسیار یاد شده است، و خود نیز در کتابهای فقهی خویش در ابواب مختلف فقه طبق مضمون آن فتوا داده اند، لکن از بحث اساسی و گسترده در این زمینه [بحث از حکومت اسلامی به صورت مستقل ] دست کشیده اند.

راز و رمز این نکته در این است که نظر علمای سنت در مسأله حکومت و شرایط حاکم بسیار وسیع است و بیشتر آنان حکومتهای موجود در زمان خویش را حکومت حق می‎پنداشته اند [و به همین جهت در کتب فقهی خویش به صورت مستقل در زمینه مسائل حکومتی به بحث و کاوش پرداخته اند] ولی ما شیعه امامیه طبق اعتقادمان در عصر ظهور و حضور ائمه - علیهم السلام - حکومت را حق ائمه (ع) دانسته و در عصر غیبت نیز به خاطر غیر مشروع دانستن حکومتهای وقت عموما شیعیان و علمایشان پراکنده بوده و در نهایت تقیه به سر می‎بردند.

لذا از اینکه حکومت روزی به آنان باز گردد مأیوس بودند و گویا این بازگشت را به صورت امر ممتنعی می‎پنداشتند. و در چنین شرایطی بحث از حکومت و فروع

ناوبری کتاب