گسیل داشت و مالیات و خراج آن را جمع آوری کرد و علی (ع) نیز مالیات عراق را گردآوری نمود و سپاهیان خود را به اطراف و اکناف آن اعزام داشت."تاریخ طبری 3452/6.
از سوی دیگر برخی از فقها نیز در برخی شرایط این گونه تعدد حکومت را جایز شمرده اند، چنانچه از عبدالقاهر بغدادی نقل شده که گفت:
"اصحاب ما میگویند: در یک زمان وجود دو امام واجب الاطاعه جایز نیست، در هر زمان امامت برای یک نفر منعقد میگردد و دیگران زیر پرچم او باید باشند؛ و اگر دیگران بدون سبب و علتی که موجب عزل او باشد بر وی خروج کردند، از بغات محسوب میگردند؛ مگر اینکه بین دو کشور دریایی فاصله باشد به گونه ای که نتوانند اهل هریک از دو کشور نصرت و یاری خود را به دیگری برسانند، که در این صورت جایز است برای اهالی هر یک از کشورها که با فردی از اهالی همان ناحیه عقد امامت برقرار کنند. و دسته ای از طایفه کرامیه معتقدند که: جایز است در یک زمان دو امام و یا بیشتر وجود داشته باشد."نظام الحکم و الشریعة و التاریخ الاسلامی 322/.
و از امام الحرمین جوینی نقل شده که در کتاب الارشاد مینویسد:
"اصحاب ما معتقدند که پیمان رهبری بستن با دو نفر در دو طرف عالم صحیح نیست... اما به نظر من پیمان رهبری بستن با دو نفر در یک سرزمین که محدوده رهبری آنان با یکدیگر تداخل و برخورد داشته باشد جایز نیست و اجماع نیز بر این معنی منعقد است.
و اما در صورتی که منطقه ها از یکدیگر دور باشد و موانع مختلف دو امام را از یکدیگر دور نموده باشد، برای این احتمال [وجود دو امام در یک زمان ] زمینه ای وجود دارد؛ و این از موارد نهی شده خارج است."نظام الحکم و الشریعة و التاریخ الاسلامی 326/.
اما در پاسخ این احتمال باید گفت: وجود دولتهای کوچک هیچ اشکالی ندارد در صورتی که مجموعه آنها زیر نظر یک رهبر و حکومت واحد به کار و فعالیت خود ادامه دهند، و آن رهبر واحد پراکندگیهایشان را بر طرف، و ارتباط بین مجموع آنها را محکم، و در شرایط لازم یک حکم و دستور عمومی را به همه آنان ابلاغ نماید، به
.jpg)
