آیت‌الله منتظری

فصل دوم: سخنی در باب کیفیت نصب فقها در عصر غیبت و تعدد رهبری

تاکنون از بخشها و فصلهای گذشته به دست آمد که اولا: حکومت در همه اعصار حتی در عصر غیبت لازم و ضروری است، و مسائل حکومتی در بافت نظام اسلام تنیده شده و مهمل گذاردن حکومت و تعطیل آن برابر تعطیل اسلام است. و ثانیا اینکه: در حاکم اسلامی هشت شرط معتبر است: 1- عقل کافی 2- اسلام و ایمان 3- عدالت 4- آگاهی به موازین و مقررات اسلام که اصطلاحا از آن به فقاهت تعبیر می‎شود. 5- توانایی و حسن تدبیر امور 6- ذکوریت 7- پاکزادی 8- پاک بودن از خصلت های ناپسند، نظیر بخل و حرص و طمع و سازشکاری. و ما بر یک یک این شرایط از دیدگاه عقل و کتاب و سنت دلایلی اقامه نمودیم؛ که در مجموع از کسی که واجد همه این شرایط باشد به فقیه جامع الشرایط تعبیر می‎کنیم.

در فصل گذشته نیز گفتیم که امامت به معنی اعم که شامل ولایت فقیه نیز می‎گردد، یا به وسیله نصب از مقام بالا منعقد می‎گردد، و یا به وسیله انتخاب مردم، که به نظر ما دومی در طول طریق اول است و مشروط به شرایط هشتگانه ای که ذکرگردید، می‎باشد. بر این اساس با وجود امام منصوب از جانب خداوند یا پیامبراکرم (ص) جایی برای انتخاب باقی نمی ماند، و نیز با وجود افراد واجد شرایط نوبت به افراد فاقد شرایط نمی رسد.

حال طبق این قاعده در عصر غیبت اگر برای فقهای واجد شرایط مناصب امامت از سوی ائمه - علیهم السلام - به صورت عام و در مرتبه فعلیت ثابت گردد،