گردید، بدون تردید همین شخص منتخب برای اداره جامعه حق حکومت مییابد و چنین حقی به وی واگذار نگردیده که برای پس از خود شخص دیگری را مشخص کند. پس به چه دلیل میتوان گفت وی حق تعیین غیر خویش را دارد! و به چه دلیل در صورت تعیین، حکم وی نافذ و لازم الاتباع برای مردم است، به ویژه در شرایطی که فرد تعیین شده واجد شرایط و ویژگیهای هشتگانه ای که پیش از این (در بخش چهارم کتاب) ضرورت اعتبار آن گذشت را فاقد باشد؟!
و اما آیات و روایاتی که بر وجوب اطاعت اولی الامر دلالت داشت، مراد از آنها اطاعت از هر فردی که ولو باقهر و غلبه تسلط یافت نیست؛ و این گونه نیست که در تمام تصمیم گیریهای والی حتی در تعیین خلیفه برای پس از خود، بدون تحصیل رضای امت، واجب الاطاعه باشد. بلکه مقصود در آیه اطاعت از کسی است که حق ولایت برای وی قرار داده شده و آن هم در خصوص مواردی است که امر آن به وی واگذار شده است (نه به صورت مطلق در همه امور) پس وجوب اطاعت در اینجا یک حکم شرعی است که دائر مدار موضوع خاص خودش میباشد؛ و هیچ گاه حکم، موضوع خویش را محقق نمی کند؛ چنانچه این مطلب واضحی است و ما پیش از این در بخش دوم کتاب (به هنگام بحث از آیه اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامرمنکم) احتمالات موجود در این آیه شریفه را مورد بحث قرار دادیم.
بلی اگر امام معصوم باشد - چنانچه ما در ائمه دوازده گانه (ع) معتقدیم - بدون تردید تعیین امام بعدی توسط هر یک از آن بزرگواران دارای حجیت شرعی است؛ چرا که تعیین آنان بیانگرتعین امام بعدی از جانب خداوند تبارک و تعالی یا از جانب پیامبراکرم (ص) است. یا اینکه چنین حقی به خود امام واگذار شده و یا فرد تعیین شده از طرف امام با فضیلت ترین و واجد شرایطترین افراد زمان است که بدین سبب اطاعت از وی لازم و واجب میگردد.
البته همه اینها در صورتی است که "غلبه با قدرت" یا "ولایت عهدی" یا "انتخاب عده ای محدود" رضایت جمیع امت با اختیار کامل را در بر نداشته باشد؛ اما اگر رضایت و نظر همه مردم با وی همراه باشد، در این مورد از مصادیق انتخاب امت است (و اشکالی در آن نیست) چنانچه این مطلبی است واضح و آشکار.
باز این نکته را یادآور میشویم که سخن ما در اینجا مربوط به چگونگی امامت در صدر اسلام نیست؛ چرا که آن مسأله ای است مفصل مربوط به علم کلام که باید در جای خود مورد بحث قرار گیرد - اگر چه نظر ما، در آن مورد مشخص و روشن است - بلکه بحث در اینجا پیرامون ولایت فقیه عادل واجد شرایط در عصر غیبت
.jpg)
