آیت‌الله منتظری

اما این نظریه با کیفیت انعقاد بیعت مردم با ابوبکر نقض می‎گردد؛ چرا که افراد حاضر [در سقیفه یا در مدینه ] منتظر افراد غایب نماندند.

دسته ای دیگر می‎گویند کمترین تعدادی که امامت با رأی و بیعت آنان منعقد می‎شود پنج نفر است که هر پنج نفر همگی در انعقاد امامت دخالت نمایند، یا یکی از آنان با رضایت و نظر چهار نفر دیگر انعقاد امامت را به عهده می‎گیرد. برای این نظریه به دو مطلب استدلال نموده اند: یکی به بیعت ابوبکر که با بیعت پنج نفر محقق گردید آنگاه دیگران از آن پنج نفر متابعت کردند، و آن پنج نفر عمربن خطاب، ابوعبیده جراح، اسیدبن حضیر، بشیربن سعد و سالم مولی ابی حذیفه بودند؛ و دیگری به عمل عمر که شورای خلافت را بین شش نفر قرار داد تا با رضایت پنج نفر دیگر خلافت برای یکی از آنها استقرار یابد، و این نظر اکثر فقها و متکلمین بصره است.

اما علمای دیگری از اهل کوفه می‎گویند: امامت با حضور سه نفر ازاهل حل و عقد که یکی از آنها با رضایت دو نفر دیگر خلافت را به عهده بگیرد محقق می‎شود؛ که در این صورت یکی از آنها حاکم است و دو نفر دیگر شاهد؛ چنانچه عقد نکاح نیز با حضور ولی و دو شاهد صحت می‎یابد.

دسته ای دیگر گفته اند: امامت با بیعت یک نفر نیز منعقد می‎شود؛ چرا که عباس به علی (ع) گفت: دستت را بده با تو بیعت کنم تا مردم بگویند: عموی رسول خدا(ص) با پسر عموی خویش بیعت کرده است و در این صورت حتی دو نفر نیز در امامت تو اختلاف نخواهند کرد؛ و بدان جهت که بیعت خود یک نوع قضاوت است و قضاوت و حکم یک نفر نیز نافذ و مورد قبول می‎باشد."الاحکام السلطانیه 6/_7.

درباره سخن ایشان (ماوردی) می‎توان گفت: ولایت بر مسلمانان امری است که به همه مسلمانان مربوط می‎شود، پس نصب امام واجب است یا از سوی خداوند متعال که مالک الملوک انسانهاست یا از ناحیه همه مسلمانان یا لااقل از سوی