آیت‌الله منتظری

شرطیت عصمت در آنان محرز و قطعی است باید معتبر دانست [و به اصطلاح فقها منصوصیت طریقیت و کاشفیت دارد، نه اینکه خود شرطی مستقل باشد]. و هیچ دلیلی بر ضرورت اعتبار آن برای فقهای عادل در عصر غیبت که اجمالا ولایت آنان را ثابت کردیم نیست، و ثابت شد که عصمت در مورد آنان قطعا شرط نیست. از ظواهر الفاظ "نص" و "منصوص" که در روایات آمده نیز استفاده می‎شود که "نص" به معنی معرفی کردن و مشخص کردن افراد به اسم و خصوصیات است، نه بیان شرایط و کلیات؛ و بر فرض که فقها به صورت عام درزمان غیبت منصوب باشند باز لفظ "نص" بر آنان صادق نیست. و منصوصیت نیز شامل آنان نمی گردد و به آنان نمی توان گفت امام منصوص. و باز از ظواهر الفاظ "اختیار" خدا و رسول و "انتخاب" آنان که در روایات آمده چنین استفاده می‎شود که خداوند سبحان افراد خاصی همچون حضرت امیرالمؤمنین و سایر ائمه معصومین (ع) از اولاد آن حضرت را با اسم و مشخصات اختیار و انتخاب نموده، چنانچه روایایت محمد بن سنان و روایت انس (روایات شماره 8 و 9) به همین معنی دلالت داشت. بنابراین اگر منصوصیت را در مورد پیشوایان و رهبران در زمان غیبت نیز شرط بدانیم، لازمه آن تعطیل نمودن حکومت اسلامی به طور کلی در زمان غیبت است؛ چرا که به طور قطع در عصر غیبت پیشوایان و رهبران از جانب خداوند و پیامبراکرم و ائمه معصومین به اسم و رسم مشخص نگردیده اند، بلکه تنها صفات و ویژگیهای آنان بیان شده و این غیر از منصوصیت است. و نیز آنچه از روایت طولانی عبدالعزیز بن مسلم و سایر روایات نظیر آن به دست می‎آید این است که این روایات برای رد نظر عامه که در ارتباط با امامت حضرت علی (ع) اختیار و انتخاب خداوند سبحان و پیامبر(ص) را رها کرده و به انتخاب و اختیار خود روی آوردند بوده است.

چنانچه به صراحت این معنی از جملاتی نظیر: "آنان از انتخاب خدا و اختیار رسول خدا(ص) و اختیار اهل بیت وی (ع) روی گردانده و به انتخاب و اختیار خود روی آوردند." و نیز از جمله "پس او (امام) معصوم است و مؤید و موفق و حمایت شده از جانب خداوند..." تا آنجا که می‎فرماید: "آیا آنان می‎توانند به چنین امامی دست یافته و او را برگزینند و یا آنچه برگزیده اند این صفات و ویژگیها را داراست که از وی اطاعت و پیروی نمایند؟!" این معنی به خوبی استفاده می‎گردد.

ما پیش از این گفتیم - و در بخشهای آینده کتاب نیز به تفصیل خواهیم گفت: - که اختیار و انتخاب مردم - اگر قائل به صحت آن شویم - در صورتی است که نص و