صفحه ۱۶

بصیرت لازم و کافی داشته باشد. 4- هیچ نرمش و سستی در اقامه حدود وی را فرانگیرد و از زدن گردنها و شکافتن بدنها اظهار بی تابی نکند. 5- در دانش و آگاهی و سایر مسائلی که برتری در آن مطرح است نمونه و الگوی دیگران باشد؛ مگر اینکه به خاطر عارضه و مانعی نتوان فرد افضل را به امامت منصوب نمود که در این صورت نصب فرد بعدی (مفضول) جایز و رواست. و اما اینکه وی معصوم از گناه بوده و علم غیب بداند، یا اینکه سوارکارترین مردم و شجاعترین آنها باشد، یا اینکه فقط از قبیله بنی هاشم باشد نه از دیگر قبایل قریش، از شرایط و صفات امام به شمار نمی آید."الغدیر 136/7

7- کلام قاضی عضدالدین ایجی و شریف گرگانی

ایجی در کتاب مواقف و شریف گرگانی در شرحی که بر آن نوشته - و متن و شرح را با هم آمیخته لازم به توضیح است که در اینجا متن کتاب مواقف در پرانتز () قرار گرفته تا متن از شرح متمایز باشد. - می‎نویسد:

"(مقصد دوم در شرایط رهبری است: عموم فقها بر این عقیده اند که امام) و کسی که مستحق امامت است (باید در اصول و فروع مجتهد باشد تا اینکه بتواند امور دین را اقامه کند) و باید بتواند اقامه دلیل نموده و شبهات در عقاید دینی را حل و فصل نماید، و باید در موضوعات و احکام و مبانی براساس نص و یا استنباط دارای فتوای مستقل باشد، زیرا مهمترین هدف امامت حفظ عقاید مردم و حل دعاوی و رفع مخاصمات و درگیریهاست، و همه اینها بدون شرط اجتهاد حاصل نمی آید (و باید در مسائل صاحب نظر باشد) به گونه ای که بتواند جنگ و صلح را سامان دهد و لشکریان را سازمان بخشد و مرزها را حراست و حفاظت کند (تا بتواند به امور مملکت رسیدگی نماید و باید شجاع) و قوی القلب (باشد تا توانایی دفاع از حوزه اسلام را دارا باشد) و بتواند بیضه اسلام را با ثبات و استقامت در معرکه های مختلف حفظ کند... و اقامه حدود و زدن گردنها وی را به هراس نیندازد (و برخی گفته اند در امامت این صفتها)ی سه گانه - اجتهاد، صاحب نظر بودن و شجاعت - (شرط نیست چون چنین شرایطی) اکنون یکجا در حاکمان (یافت نمی گردد، بلکه رهبر باید عادل باشد) در برخوردهای ظاهری (تا ستم روا ندارد)...

ناوبری کتاب