شرایط رهبری و قضاوت شمرده اند، چنانچه خواندیم ابویعلی و شافعی آن را یکی از شرایط رهبر دانسته اند. و در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه ادعای اجماع بر آن شده بود، و در کتاب القضاء مبسوط درباره شرایط قاضی آمده است:
"قاضی باید بالغ، عاقل، "آزاد" و مرد باشد."مبسوط 101/8.
و لکن در کتاب القضاء شرایع آمده است:
"آیا آزاد بودن در قاضی شرط است یا نه ؟ مبسوط گفته شرط است، ولی آنچه به ذهن میرسد این است که شرط نباشد."شرایع 68/4.
و در کتاب القضاء بدایة المجتهد آمده است:
"و اما شرط "آزاد بودن" برای قاضی اختلافی در آن نیست."بدایة المجتهد 449/2.
بررسی دلیل های مورد استناد این شرط
ممکن است در ارتباط با این شرط به این آیه شریفه استدلال بشود:
"ضرب الله مثلا عبدا مملوکا لا یقدر علی شئ و من رزقناه منا رزقا حسنا فهو ینفق منه سرا و جهرا هل یستوون نحل (16)75/. و خداوند مثل میزند بنده مملوکی را که به هیچ چیز توانایی ندارد و آن کس را که از جانب خویش رزق نیکو بدو عنایت فرموده و وی از آن در آشکار و نهان انفاق مینماید، آیا این دو با هم برابرند؟"
فقها درباره ممنوع بودن بنده از تصرف، در قراردادهای دو طرفه (عقود) و
.jpg)
