صفحه ۱۴۴

و در مقدمه ابن خلدون:

"در رهبر سلامت حواس و اعضایی که در نظر و عمل رهبری مؤثر باشند شرط است."مقدمه ابن خلدون 135/، فصل 26 از فصل 3 از کتاب اول.

و در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه:

"رهبر باید از جهت گوش و چشم و گویایی سالم باشد تا بتواند امور را حل و فصل نموده و بدون واسطه به احوال رعیت رسیدگی کند."الفقه علی المذاهب الاربعه ‏417/5، مبحث شروط الامامة .

و در کتاب القضاء شرایع:

"در اینکه آیا کور می‎تواند قاضی باشد و یا نه، اختلاف است؛ و قول بهتر آنکه نمی تواند؛ چرا که قضاوت احتیاج به تشخیص دو طرف نزاع دارد."شرایع ‏68/4.

آیا این شرط با توانایی و قدرت یک شرط است یا دو شرط؟

اما با تمام این احوال، ما به دلیل بخصوصی که سلامت حواس و اعضا را به عنوان یک شرط مستقل ذکر کرده باشد برخورد نکردیم، و می‎توان این شرط را جزء همان شرط قدرت و توانایی به حساب آورد؛ زیرا اگر کسی برخی از اعضا و حواس اساسی بدن را فاقد باشد، به گونه ای که توانایی اداره و رهبری جامعه را نداشته باشد و یا نقصی در خلقت وی باشد که مردم از نزدیک شدن به وی متنفر باشند، در واقع شرط توانایی را فاقد است و به همین جهت نمی توان این شرط را به عنوان یک شرط مستقل به حساب آورد.

گذشته از اینکه ما روایات زیادی داریم که شخص کور می‎تواند امام جماعت باشد،وسائل ‏409/5_410، ابواب صلاة الجماعة، باب 21. و بعید نیست بتواند منصب امامت را نیز به عهده بگیرد.

در سنن ابی داود به سند خویش از انس روایت نموده که: پیامبراکرم (ص) دو بار ابن مکتوم (که شخصی نابینا بود) را در مدینه به جای خویش گماشت.ان النبی (ص) استخلف ابن ام مکتوم علی المدینة مرتین. سنن ابی داود ‏118/2، کتاب الخراج و الفئ و الامارة، باب 3.

شرط سوم: حریت (آزاد بودن)

نظر فقها درباره این شرط

بیشتر فقها شرط "حریت" را در باب قضاوت و حکومت متذکر شده و آن را از

ناوبری کتاب