پس گویا از صیغه مبالغه "قوام" در اینجا کسی اراده شده که خود روی پای خود ایستاده و قوام و قیام دیگران نیز به وی وابسته باشد، به گونه ای که شدت قیام موجب سریان به دیگران شده باشد؛ همانند صیغه مبالغه "طهور" که مراد از آن چیزی است که خود در ذات خویش پاک است و پاک کننده چیزهای دیگر نیز میباشد.
نکته دیگر اینکه ظاهرا مراد از فضیلتی که خداوند در این آیه برای مردان قرار داده (فضل الله...) بیان فضیلت تشریعی مردان نیست بلکه مراد بیان فضیلت تکوینی مرد است که در طبیعت وی نهاده شده، یعنی همان قدرت تعقل و تدبیر که در مردان بیشتر است؛ و علت دوم [یعنی جمله: و بدان جهت که مردان از اموال خود بر زنان خود انفاق میکنند] نیز از شؤون و فروع علت اول میباشد؛ زیرا قدرت عقلی و تدبیر او باعث گردیده که اختیار مال و خرج کردن آن به دست مرد قرار داده شود. چنانچه این معنی آشکار است.
سلطه مردان بر عموم زنان یا بر همسران خویش ؟
نکته مهم دیگری که در این آیه باید روی آن درنگ نمود این است که آیا مفهوم و مراد آیه شریفه سلطه عموم مردان بر زنان است و یا اینکه فقط سلطه مرد بر همسر خویش ؟ دو نظر در آن محتمل است. البته مخفی نماند که استدلال به این آیه در اینجا مبتنی بر نظر اول است اما شأن نزول آیه (که از مجمع البیان خوانده شد) نظر دوم را تأیید میکند. لکن برخی از بزرگان استفاده عموم از آن کرده اند، که به نقل نظرات مختلف در این زمینه میپردازیم:
در مجمع البحرین ذیل آیه فوق آمده است:
.jpg)
