آیت‌الله منتظری

حقیقت زنان هم در اداره منزل و هم در کارهای بیرون منزل دخیل و مؤثرند، و این نکته ای است قابل توجه.

زن و مسأله طلاق، ارث، قصاص و دیات

با توجه به تفاوتهای طبیعی که در خلقت زن و مرد مطرح گردید، حکمت قرار دادن طلاق به دست مردان و تفاوتی که بین زن و مرد در میراث و دیات مقرر گردیده مشخص می‎شود؛ زیرا ضرر طلاق برای خانواده و جامعه بسیار زیانبار است و اگر به دست زن قرار داده شده بود هر روز به عنوانهای مختلف در شرایطی که احساسات بر وی غلبه می‎کرد و عواطف وی برانگیخته می‎شد شوهر خویش را طلاق می‎داد و زندگی خود و خانواده اش را به تباهی می‎کشانید؛ اما چون روح اندیشه و تدبیر و توجه به عاقبت کارها درمرد قویتر است و معمولا مرد هنگامی که به عاقبت زشت طلاق و زیانهایی که به خود و خانواده اش وارد می‎شود می‎اندیشد از ارتکاب بدان خودداری نموده و کمتر به چنین عمل شنیعی دست می‎زند. به همین جهت خداوند سبحان بر اساس حکمت خویش با قرار دادن قیود و شرایطی این اختیار را به مردان سپرده است.

اما در مورد اختلاف میراث مرد و زن، هنگامی که به مجموع مردان و زنان در انتقال ثروتها از نسلی به نسل دیگر توجه کنیم درمی یابیم که مال در تولید و تکثیر و نگهداری نیاز به عقل و تدبیر و معامله و معاشرت دارد.

لذا خداوند سبحان در این مرحله به دلیل مراعات کرامت انسانی زنان، اختیار دو ثلث را به دست مرد سپرده است [چون حفظ مال و ثروت کار آسانی نیست ] و اما در مرحله خرج کردن و مصرف نمودن اموال، زنان با مردان غالبا مساوی هستند، به علاوه شاید مصارف زن در بعضی موارد به خاطر خریدن تجملات از مرد هم بیشتر باشد، و اولاد هم که به هر دو مربوط است و رساندن مخارج زن و بچه و تأمین نفقه عیال هم بر مرد واجب است. پس بر این اساس گذشته از تصرف ثلث خویش که به ارث می‎برد در حداقل نصف مجموع اموال شوهر خود نیز بدین وسیله شریک می‎گردد. با این حساب در مرحله نگهداری و مالکیت [که با زحمت و مشقت تواءم است ] دو سوم در اختیار مرد قرار داده شده، و در مرحله تصرف و مصرف دو سوم نصیب زن می‎گردد. پس در این صورت اگر ظلمی هم شده به مرد شده است نه به زن. و اما تفاوت "قصاص" و "دیه" در زن و مرد شاید به این دلیل بوده که مرد به خاطر داشتن عقل و تدبیر بیشتر، فایده وجودی او در زندگی اجتماعی بیشتر از زن است؛ از آن جهت که مرد نان آور خانواده است و کارهای سخت و عمران و ساختمان و اختراعات و کارهای فکری دقیق عملا به عهده وی گذاشته شده و در قیمت گذاری دیه، عقل و تدبیر ملاک است.