صفحه ۱۰۳

آنها صاحب فضل و علم و کمالاتی نیز بوده اند و با اینکه خلفا افراد نالایق بسیاری حتی بندگان خود را بر کارها منصوب می‎کردند، اما باز شنیده نشده که به زنی مسؤولیت حکومت و یا قضاوت واگذار کرده باشند، و این بیانگر است که این کار در عرف جامعه اسلامی به گونه ای قبیح و منکر بوده که حتی خلفای جور نیز امکان چنین کاری را نداشته اند.

و در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه (فقه بر اساس مذاهب چهارگانه) این گونه آمده است:

"آنان [مذاهب چهارگانه تسنن ] در این معنی متفق هستند که امام باید مسلمان، مکلف، آزاد، مرد، قرشی، عادل، مجتهد، شجاع، صاحب رأی صائب و در شنوایی و بینایی و گویایی سالم باشد."الفقة علی المذاهب الاربعه ‏416/5 مبحث شروط الامامة .

و در کتاب فقه اسلامی و ادله آن، تألیف دکتر زحیلی آمده است:

"تمامی فقها بر این مسأله اتفاق دارند که رهبر و امام جامعه باید مرد باشد."الفقه الاسلامی و ادلته ‏693/6.

و در باب قضاوت می‎گوید:

"و اما مرد بودن در نزد مالکیه و شافعیه و حنابله شرط است، ولی ابوحنیفه گفته: زن می‎تواند در "اموال" یعنی دعواهای مدنی قضاوت کند چرا که در این مورد شهادت او نیز مورد قبول است." و ابن جریر طبری قضاوت زن را در همه موارد جایز دانسته؛ چرا که می‎تواند در همه مسائل فتوا بدهد."الفقه الاسلامی و ادلته ‏745/6.

اینها نمونه هایی از نظرات ابراز شده از سوی فریقین [شیعه و سنی ] درباره این شرط بود، البته ما قصد استقصاء و بررسی و نقل تمام نظرها را نداشتیم و این موارد را تنها برای روشن شدن چشم انداز بحث و به عنوان نمونه ذکر کردیم.

برای اطلاع بیشتر در این زمینه می‎توان به کتابهای مختلف در این زمینه مراجعه نمود.

سخنی درباره اجماع [ادعا شده در این شرط]:

همان گونه که قبلا گفتیم شرط مرد بودن درباره رهبری به صورت مستقل در فقه

ناوبری کتاب