آیت‌الله منتظری

فلسفه بود، منظومه و اسفار،و ما هنوز به آن مرحله که منظومه و اسفار بخوانیم نرسیده بودیم، عصرهای پنجشنبه و جمعه در مدرسه فیضیه زیر کتابخانه، ایشان یک درس اخلاق می‎فرمودند که علاوه بر طلاب و فضلای حوزه، دیگران از بازاری و غیره هم به آن درس حاضر می‎شدند و خیلی درس سازنده ای بود، روح به انسانها می‎داد. آن بیان زیبا و شیوای ایشان که از عمق دل بر می‎خاست، آن آیات و روایاتی که گاهی می‎خواندند و نحوه بیان ایشان گاهی مجلس را به گریه می‎انداخت و همه متاثر می‎شدند و حالت تحولی در همه بوجود می‎آمد. من و آقای مطهری در حقیقت وظیفه خود می‎دانستیم آن درس اخلاق را شرکت کنیم، نوعا هم زودتر می‎رفتیم و پهلوی ایشان می‎نشستیم و بعد از درس اخلاق سئوالاتی از ایشان می‎کردیم، بالاخره اولین آشنایی با ایشان در آن درس اخلاق بود و یادم است که در آن موقع اداره حوزه علمیه قم به عهده آیات ثلاث یعنی مرحوم آیت الله حجت و آیت الله صدر و آیت الله خوانساری بود، قهرا چون سه نفر مرجع در راس حوزه بودند ما طلبه ها فکر می‎کردیم که اگر یک مرجع واحد در راس امور حوزه باشد شاید بهتر باشد، چون تشتت و اختلافاتی در کار بود. گاهی ما با ایشان همین زمزمه را می‎کردیم و رو پیدا کرده بودیم و اینجور مسائل را مطرح می‎کردیم. یادم هست یک روز بعد از درس اخلاق من و شهید مطهری به ایشان عرض کردیم که ما آیت الله العظمی بروجردی (قدس سره) را رفته ایم در بروجرد دیده ایم -تابستان هم آقای مطهری و هم من رفته بودیم به بروجرد - و گفتیم که ایشان هم بیانشان خیلی خوب است و هم مرد ملایی و استخوان علمی است، یک جوری می‎شد که ایشان به قم می‎آمدند، مرحوم امام چون خیلی با مرحوم آیت الله بروجردی آشنا نشده بودند فرمودند می‎ترسم سه نفر آقا و مرجع چهارتا بشوند و آن نتیجه که می‎خواهیم گرفته نشود، ولی بعدا بر حسب تصادف که مرحوم آقای بروجردی مریض شدند و برای معالجه فتق خود به تهران رفتند، عده ای ایشان را برای آمدن به قم دعوت کردند از جمله حضرت امام خمینی از کسانی بودند که در این راه قدم برداشتند و وقتی که مرحوم آقای بروجردی به قم آمدند، ایشان برای تثبیت مرجعیت آیت الله بروجردی خیلی فعالیت کردند و از خود گذشتگی نمودند، با اینکه چه بسا از نظر علمی هم خودشان را محتاج نمی دانستند، ولی مع ذلک درس ایشان می‎آمدند و جزء حواریین ایشان بودند و فعالیت می‎کردند برای ایشان و خلاصه تثبیت کردند